Ahmet Hamdi Başar’s Years at the Democratic Party

Yıl 2020, Yaz, 100 - 116, 18.08.2020

Uğur Serçe

https://doi.org/10.21733/ibad.665417

Cited By: 1

Öz

Born
in İstanbul in 1897, Ahmet Hamdi Başar has tried to have influence over the
ruling circles starting from the years of Liberation War, and considered it a
duty to guide the governments especially on economic issues.  Başar argued that Turkey could be developed
following his  “economic statism” model;
however, his opinions and suggestions were not found to be realistic by the
executives of the single party period. For Başar, who failed to influence the
economy policies of the single party government, the transition to multi-party
system meant to be a critical opportunity; and he  was actively involved in the establishment of
the Democratic Party. Başar, who was excluded from the establishment process of
the party after a while due to divergencies, managed to become a deputy of the
Democratic Party in 1950. This study focuses on the prominent activities of
Başar during his period in the parliament between 1950 and late 1953. The main
subject of the study is the divergence of Başar, aiming the establishment of
the bourgeoisie in a controlled manner through “economic statism”, with
Democratic Party which embarked on liberal economic policies at the same
period.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Başar, Economic Statism

Ahmet Hamdi Başar’ın Demokrat Parti’deki Yılları

Öz

1897 İstanbul doğumlu olan Ahmet Hamdi Başar, henüz Kurtuluş Savaşı yıllarından başlayarak Türkiye’de iktidar çevreleri üzerinde etkili olmaya çabalamış, özellikle iktisadi konularda iktidarlara yol göstermeyi kendine bir anlamda görev addetmiştir. Başar, “iktisadi devletçilik” adını verdiği model çerçevesinde Türkiye’nin kalkınmasının gerçekleştirilebileceğini savunmuş, ancak görüş ve önerileri tek partili dönemin yöneticileri tarafından gerçekçi bulunmamıştır. Tek parti iktidarının ekonomi politikalarını umduğu yönde etkilemeyi başaramayan Başar için çok partili hayata geçiş önemli bir fırsat olma anlamı taşımış; Başar, Demokrat Parti’nin kuruluş çalışmaları içerisinde aktif bir biçimde yer almıştır. Fikir ayrılıkları nedeniyle bir süre sonra partinin kuruluş sürecinden dışlanan Başar, 1950 yılına gelindiğinde ise Demokrat Parti’den milletvekili olmayı başarmıştır. Çalışmada Başar’ın 1950 ile 1953 yılının sonu arasındaki milletvekilliği döneminde öne çıkan faaliyetlerine odaklanılmaktadır. Çalışmanın ana inceleme konusunu, “İktisadi Devletçilik” vasıtasıyla, kontrollü bir biçimde Batılı anlamda bir burjuva sınıfının oluşturulmasını amaçlayan Başar’ın, liberal ekonomi politikalarını benimseyen Demokrat Parti ile ayrıştığı hususlar teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hamdi Başar, İktisadi Devletçilik

Kaynakça

• Ahmad, F. (1996). Demokrasi sürecinde Türkiye (1945-1980) (çev. Ahmet Fethi). İstanbul: Hil Yayın.
• Baş, A. (2019). 1948 Türkiye İktisat Kongresi’nde liberalizm hakkında görüşler. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 44, 347-365.
• Başar, A.H. (1945). Atatürk’le üç ay ve 1930’dan sonra Türkiye. İstanbul: Tan Matbaası.
• Başar, A.H. (1943). Davalarımız. İstanbul: Arkadaş Basımevi.
• Başar, A.H. (1946). Hürriyet buhranı. İstanbul: İstanbul Yayın İstihlak Kooperatifi.
• Başar, A.H. (1951). Milletçe Kalkınma Davamız. İstanbul: Tan Matbaası.
• Başar, A.H. (1956). Demokrasi buhranları. İstanbul: Türkiye Basımevi.
• Belge, M. (1976). Ahmet Hamdi Başar’ın kitabı dolayısıyla 27 Mayıs üstüne düşünceler, Birikim, 11, 14-23.
• Boratav, K. (2006). Türkiye’de devletçilik. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Boratav, K. (2008). Türkiye iktisat tarihi 1908-2007. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Eliçin, E.T. (1970). Kemalist devrim ideolojisi. İstanbul: Ant Yayınları.
• Eroğul, C. (1990). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Gül, O.K. (2011). Ahmet Hamdi Başar ve iktisadi devletçilik. Yayımlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Gülalp, H. (1983). Gelişme stratejileri ve gelişme ideolojileri. İstanbul: Yurt Yayınları.
• Gürses, D. (2005). Ahmet Hamdi Başar. M. Yılmaz (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi düşünce Cilt 7 içinde (s. 332-338). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koçu, R.E. (1960). İstanbul ansiklopedisi Cilt 4. İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Koraltürk, M. (Yay. haz.). (2007a). Ahmet Hamdi Başar’ın hatıraları Cilt 1. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Koraltürk, M. (Yay. haz.). (2007b). Ahmet Hamdi Başar’ın hatıraları Cilt 2. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Koraltürk, M. (2011). Ekonominin Türkleştirilmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Timur, T. (1991). Türkiye’de çok partili hayata geçiş. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunaya, T.Z. (1986). Türkiye’de siyasal partiler Cilt 2. İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• Meclis Tutanakları
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Birleşim: 4, Tarih: 31.05.1950, s. 74. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=73&sayfa_no_son=77&sayfa_no=74&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=1&v_birlesim=004 adresinden 5 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 1, Birleşim: 4, Tarih: 31.05.1950, s. 75-76. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=73&sayfa_no_son=77&sayfa_no=74&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=1&v_birlesim=004 adresinden 5 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 41, Tarih: 09.02.1951, s. 89-90. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=89:90&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=5&v_birlesim=041 adresinden 5 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 41, Tarih: 09.02.1951, s. 100. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=100&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=5&v_birlesim=041 adresinden 5 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 53, Tarih: 27.02.1951, s. 1027. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=1027:1028&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=5&v_birlesim=053 adresinden 12 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 53, Tarih: 27.02.1951, s. 1035. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=1035&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=5&v_birlesim=053 adresinden 12 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 9, Birleşim: 106, Tarih: 30.07.1951, s. 429-431. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=428&sayfa_no_son=431&sayfa_no=430&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=9&v_birlesim=106 adresinden 12 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 13, Birleşim: 47, Tarih: 25.02.1952, s. 747-748. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=747&sayfa_no_son=749&sayfa_no=748&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=13&v_birlesim=047 adresinden 12 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 13, Birleşim: 47, Tarih: 25.02.1952, s. 796. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.sayfa_getir?sayfa=796:797&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=13&v_birlesim=047 adresinden 12 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 45, Tarih: 17.02.1953, s. 400-401. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=399&sayfa_no_son=404&sayfa_no=400&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=20&v_birlesim=045 adresinden 16 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 9, Cilt: 5, Birleşim: 45, Tarih: 17.02.1953, s. 403-404. (https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/td_v2.goruntule?sayfa_no_ilk=399&sayfa_no_son=404&sayfa_no=403&v_meclis=1&v_donem=9&v_yasama_yili=&v_cilt=20&v_birlesim=045 adresinden 16 Kasım 2019 tarihinde erişilmiştir).