2018 Ortaokul Fen Bilimleri Dersi Programında Yer Alan Kazanımların Bilim Tarihindeki Bilimsel Deneyler ile İlişkilendirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 12, 289 - 325, 02.08.2022

İlknur Güven Hatice Merve Korkut Özge Köngül

https://doi.org/10.21733/ibad.1023951

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı’nda (MEB, 2018) tüm sınıf seviyelerindeki öğrenme alanları altında yer alan kazanımlar ile bilim tarihinde yer alan önemli bilimsel deneyleri ilişkilendirerek sunmak amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı ve bilim tarihi alanında yayınlanan kitaplar, fen disiplinleri alanındaki kitaplar, makaleler, tezler, bilimsel dergiler veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Çalışmada kaynaklar taranarak elde edilen deneyler listesi 2018 Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (MEB, 2018) kazanımları ile ilişkilendirilirken ana tema öğrenme alanı olarak belirlenmiştir. Ünite adı, sınıf seviyesi, kazanımlar ve ilişkili deneyler ise alt kategoriler olarak belirlenerek veriler anlamlı yapılar haline getirilmiş ve bulgular öğrenme alanları ve ünite-sınıf seviyesi-kazanım-deneyler ilişki tabloları halinde sunulmuştur. Tarihteki bilimsel deneylerin ortaokul öğrenci seviyesine uygun biçimde ilgili kavram ve kazanımla ilişkilendirilerek verilmesi yönünde önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

bilimin doğası, bilim tarihi, fen programı, bilimsel deneyler

Relating the Achievements of the 2018 Secondary School Science Curriculum with Scientific Experiments in the History of Science

Öz

In this study, it is aimed to present the 2018 Science Curriculum (MEB, 2018) achievements by relating with the important scientific experiments in the history of science for all grade levels. Document analysis method, one of the qualitative research methods, was used in the research. The 2018 Science Curriculum and history of science books, science books, articles, theses and scientific journals were used as data sources. While the list of experiments obtained by searching the sources in the study was related with the 2018 Science Curriculum (MEB, 2018) achievements, the main theme was determined as the learning area unit name, grade level, achievements and related experiments were determined as sub-categories. The data was made into meaningful structures and the findings were presented in the form of learning areas and units-grade levels-achievements-experiments relationship tables. Suggestions were made to give scientific experiments in history in accordance with the level of secondary school students by relating them with the relevant concept and achievement.

Anahtar Kelimeler

Nature of science, history of science, science teaching program, scientific experiments.

Kaynakça

• AAAS (American Association for the Advancement of Science). (1989). Science for all Americans: A Project 2061 Report on Literacy Goals in Science, Mathematics, and Technology, (89).
• Akarsu, B. (2018). Bilim, Dünü, Bugünü, Yarını. Cinius Yayınları.
• Akter S., Arslan, H. B., & Şimşek, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitabı 5. Özgün Matbaacılık.
• APS (American Physical Society) 2009. This month physics history; December 1840: Joule’s abstract on converting mechanical power into heat. American Physical Society, 18 (11).
• Aristoteles. (1967). The Works of Aristotle: Historia Animalium/by D'Arcy Wentworth Thompson. Oxford University Press.
• Azorin-Molinaa, C.; Asinb ,J.; McVicarc, T.R.; Minolaa,L.; Lopez-Morenoe,J.I.; Vicente-Serranoe ,S.M.; & Chena, D. (2017). Evaluating anemometer drift: A statistical approach to correct biases in wind speed measurement. Atmospheric Research· December, DOI: 10.1016/j.atmosres.2017.12.010
• Bachtold, M. (2021) Introducing Joule’s paddle wheel experiment in the teaching of energy: Why and How? Foundations of Science. 26:791–805. https://doi.org/10.1007/s10699-020-09664-2
• Beaumont, W. (1977). Experiments and observations on the gastric juice and the physiology of digestion. Nutrition reviews, 35(6), 144-145.
• Berzelius, J. J. (1819). Essai sur la théorie des proportions chimiques et sur l'influence chimique de l'électricité. Mequignon-Marvis.
• Boyle, R. (1967). New experiments physico-mechanicall, touching the spring of the air, and its effect.
• Brown, R. A. (1991). Humanizing physics through ıts history. School Science and Mathematics, 91(8), 357-61.
• Butskiy, O., Ng, D., Hodgson,M. & Nunez, D.A. (2016). Rinne test: does the tuning fork position affect the sound amplitude at the ear?. Journal of Otolaryngology - Head and Neck Surgery. 45:21. https://journalotohns.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40463-016-0133-7
• Cardwell, D. (1989). James Joule: A biography. Manchester: Manchester University Press.
• Cavendish, H. (1798). XXI. Experiments to determine the density of the earth. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, (88), 469-526. https://doi.org/10.1098/rstl.1798.0022
• Courtel,R. ve Tichvinsky, L. (1964). "A brief history of friction", Naval Engineers Journal, 76(3). 451-460. https://doi.org/10.1111/j.1559-3584.1964.tb04759.x
• Çoruh, H. (2010). “Disiplinlerarası bilim tarihi” dersi ve gerekçesi. Journal Of The History School VII. 7-23.
• Davy, H. (1808). I. The Bakerian Lecture, on some new phenomena of chemical changes produced by electricity, particularly the decomposition of the fixed Alkalies, and the exhibition of the new substances which constitute their bases; and on the general nature of alkaline bodies. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, (98), 1-44. https://doi.org/10.1098/rstl.1808.0001
• Doğan, M. (2013). Bilim ve teknoloji tarihi: Sümerlilerden günümüze bilim ve teknoloji, Cumhuriyet Türkiye'sinde bilim ve teknoloji. Anı Yayıncılık.
• Fara, P. (2009). Alessandro Volta and the politics of pictures. Endeavour, 33(4), 127-128. https://doi.org/10.1016/j.endeavour.2009.09.007
• Faraday, M. (1839). I. Experimental researches in electricity.—fifteenth series. Philosophical Transactions of the Royal Society of London, (129), 1-12. The Royal Society Yayıncılık. https://doi.org/10.1098/rstl.1839.0002
• Galilei, G. (1966). Dialogues concerning two new sciences. American Journal of Physics, 34(3), 279-279.
• Gibson, JJ (1962). Observations on active touch. Psychological review, 69 (6), 477.
• Güven ve Kırıkoğlu. (2020). Hayvan deneyleri- Hayvanlar bizim için mi var?.Yeni İnsan Yayınevi 1.Baskı.
• Güven,İ., Korkut, H.M. ve Köngül, Ö. (2021). Ortaokul fen bilimleri dersi müfredatında yer alan kazanımların tarihteki büyük bilimsel deney/teoriler ile ilişkilendirilmesi. 14. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. UFBMEK 2021. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur, Türkiye. (19-21 Mayıs 2021).
• Hadhazy, A. (2019). Her şeyi değiştiren 10 deney. Popular Science Türkiye, 11(91). 45-51.
• Hales, S. (1727). Vegetable Staticks: or, an account of fome statical experiments on the sap in vegetables: being an essay towards a natural hiftory of vegetation. alfo, a specimen of an attempt to analyfe the air, by a great variety of chymio-statical experiments; which were read at feveral meetings before the royal society (1). W. and J. Innys and T. Woodward.
• Harré, R. (2017). Büyük Bilimsel Deneyler. (Çev. Sinan Kılıç). Say yayınları, 2.Baskı. (Orijinal yayın tarihi, 1981).
• Irwin, A. R. (2000). Historical case studies: Teaching the nature of science in context. Science Education, 84(1), 5-26.
• İdin, Ş. & Yalaki, Y. (2016). Türkiye’deki ortaokul fen bilimleri ders kitaplarında yer verilen türk-islam bilim insanlarının incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 30(2), 37-52.
• Kaplan, O.B. (2019). Sıcaklığı ölçmek: Termometrenin tarihi. Tübitak Yayınları. https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/sicakligi-olcmek-termometrenin-tarihi
• Kara, U. (2010). Öğretmen adaylarının bilime yönelik kavram yanılgılarının giderilmesinde bilim tarihi temelli bilim öğretiminin yönteminin etkililiği. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuzmayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lavoisier, A. L. (1783). Essays on the effects produced by various processes on atmospheric air: With a particular view to an ınvestigation of the constitution of the acids. W. Eyres.
• Lederman, N. G. (1992). Students' and teachers' conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of research in science teaching, 29(4), 331-359.
• Lorenz, K., & Martin, R. (1971). Studies in animal and human behaviour. British Journal for the Philosophy of Science, 22(1).
• Mattox, D.M. (2017). A Short History: Vacuum in the 17th century and onward the beginning of experimental sciences. SVC (Society of Vacuum Coaters) Bulletin. Spring
• McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (1998). The role and character of the nature of science in science education. In The nature of science in science education (pp. 3-39). Springer.
• MEB. (2016a). Ortaokul fen bilimleri 6. sınıf ders kitabı. Fenbil Yayıncılık.
• MEB. (2016b). Ortaokul fen bilimleri 7. sınıf ders kitabı. Sonuç yayınları.
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (5.,6.,7. ve 8.Sınıflar). Milli Eğitim Bakanlığı.
• Misli, C.ve Yılmaz, O. (2013). Dünya’nın kütle hesabı. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fizik Bölümü. http://fizikdunyasi.ankara.edu.tr/j/tmp/cmisli_2_13-2.pdf
• Newton, I. A letter of Mr. Isaac Newton, professor of the mathematicks in the University of Cambridge; containing his new theory about light and colors: sent by the author to the publisher from Cambridge, Febr. 6. 1671/72; in order to be communicated to the R. Socie. Philosophical transactions of the Royal Society of London (1665), 6(80), 3075-3087
• Norman, R. (1720). The newe attractive, showing the nature, propertie, and manifold vertues of the loadstone: With the declination of the needle, touched therewith, under the plaine of the horizon.
• Norris, S. P. & Phillips, L. M. (2003). How literacy in ıt’s fundamental sense is central to scientific literacy. Science Education, 87, 224-240.
• Özdemir, G., & Akçay, H. (2009). Bilimin doğası ve bilim tarihi dersinin ögrencilerin bilimin ve bilimsel bilginin doğasına ilişkin düşüncelerine etkisi. Education Sciences, 4(1), 218-227.
• Pasteur, L. (1881). Attenuation of the virus of chicken cholera. Scientific American Supplement-June, 4, 4516-1.
• Piccolino, M. (1997). Luigi Galvani and animal electricity: two centuries after the foundation of electrophysiology. Trends in neurosciences, 20(10), 443-448.
• Piccolino, M. (2007). The taming of the electric ray: From a wonderful and dreadful “art” to “animal electricity” and “electric battery”. In Brain, Mind and Medicine: Essays in Eighteenth-Century Neuroscience (pp. 125-143). https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-70967-3_10
• Pitenis, A. A., Dowson, D., & Sawyer, W. G. (2014). Leonardo da Vinci’s friction experiments: An old story acknowledged and repeated. Tribology Letters, 56(3), 509-515. https://link.springer.com/article/10.1007/s11249-014-0428-7 D
• Roach, L. E., & Wandersee, J. H. (1995). Putting people back into science: Using historical vignettes. School Science and Mathematics, 95(7), 365–370.
• Rutherford, E. (1919). LIV. Collision of α particles with light atoms. IV. An anomalous effect in nitrogen. The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science, 37(222), 581-587.
• Rutherford, F. J., & Ahlgren, A. (1991). Science for all Americans. Oxford University Press.
• Sarıtaş, D. (2020). Fen bilimleri dersi öğretim programında bilim- kültür-bilim tarihi ilişkisi ve uygun bir ilişki için bazı kuramsal öneriler. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi. 3(1), 28-38.
• Scholz, M.P. (2007). Advanced NXT The Da Vinci Inventions Book. Springer-Verlag.
• Soslu, Ö. (2014). 90 Fen eğitiminde bilimin doğasını anlama üzerine bir değerlendirme. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 9(1). 90-100. https://dergipark.org.tr/en/pub/befdergi/issue/23139/247169
• Steinle, F. (2002). Experiments in history and philosophy of science. Perspectives on Science . 10(4): 408–432. https://doi.org/10.1162/106361402322288048
• Stinner, A., & Williams, H. (1993). Conceptual change, history, and science stories. Interchange, 24(1–2), 87–103.
• Suntola, T. (2018). The Short History of Science – or the long path to the union of metaphysics and empiricism. E-BOOK PDF ISBN 978-952-68101-7-1 (PDF) Physics Foundations Society The Finnish Society For Natural Philosophy www.physicsfoundations.org / www.lfs.fi
• Şeker, H. Ve Güney, B. (2011). History of science in the physics curriculum: A directed content analysis of historical sources. Sci & Educ. 21:683–703. https://link.springer.com/article/10.1007/s11191-011-9416-6
• Şimşek, C. L. (2011). The effect of student studies in the nature and history of science lesson to the level of the knowledge about history of science. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 5(1), 116-138.
• Thomson JJ (1897). XL. Cathode rays. The London, Edinburgh ve Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science , 44 (269), 293-316.
• Topdemir, H. G., & Unat, Y. (2018). Bilim tarihi. Pegem Akademi.
• Turgut, H. ve Fer, S. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel okuryazarlık yeterliklerinin geliștirilmesinde sosyal yapılandırmacı öğretim tasarımı uygulamasının etkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 24, 205-229.
• Unat, Y. (2012). Bir rönesans mühendisi: Leonardo Da Vinci. Dört Öge. 1(2). 51-66. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/567372
• URL 1: (2019). Leonardo Da Vinci Inventions. https://www.da-vinci-inventions.com/revolving-bridge Welch, W. W. (1979). Chapter 7: Twenty Years of science curriculum development: A Look Back. Review of research in education, 7(1), 282-306. https://doi.org/10.3102/0091732X007001282
• Wollman, E. L., Jacob, F., & Hayes, W. (1956, January). Conjugation and genetic recombination in Escherichia coli K-12. In Cold Spring Harbor symposia on quantitative biology (21), pp. 141-162). Cold Spring Harbor Laboratory Press. doi: 10.1101/sqb.1956.021.01.012.
• Yalçın, S. (2019). Bilimsel araştırma yöntemleri. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/125451/mod_resource/content/0/konu15.1.pdf
• Yeşilbursa, C. (2019).Ortaçağ’da dünya’da bilim, teknoloji ve sosyal değişme. Bahri Ata(ed). Bilim, Teknoloji ve Sosyal Değişme.67-158. 8.Baskı. Pegem Akademi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 10. Baskıdan tıpkı 11. Baskı. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S. (2013). Lise biyoloji ders kitaplarında bilim tarihi kullanımının incelenmesi. Marmara Üniversitesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.