4-11 Yaş Arası Çocukların Ekran Bağımlılığı ile Sosyal Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Sayı: 18, 1 - 17

Kübra Temiz Arslan , Sevim Altıok , Şaziye Senem Başgül

https://doi.org/10.21733/ibad.1549305

Öz

Ekran kullanımının sosyal beceriler üzerindeki olumsuz etkilerinin artması nedeniyle, bu çalışmanın amacı, 4-11 yaş arası çocukların ekran bağımlılıkları ile sosyal becerileri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini, uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 408 çocuk (201 kız, 207 erkek) oluşturmaktadır. Örneklemin yaş ortalaması 7,73'tür. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Problemli Medya Kullanım Ölçeği ve Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. İki grup arasındaki farkı incelemek amacıyla t-testi, çoklu grup analizlerinde ise ANOVA testi kullanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için Pearson Korelasyon testi yapılmıştır. Bağımsız değişkenlerin bağımlı değişken üzerindeki etkisini görmek amacıyla çoklu doğrusal regresyon analizi uygulanmıştır. İstatistiksel anlamlılık değeri p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Analizler sonucunda, erkek çocuklarının ekran bağımlılık düzeylerinin, kız çocuklarının ekran bağımlılık düzeylerinden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Sosyal beceri düzeyleri açısından ise, kız çocuklarının sosyal beceri düzeylerinin erkek çocuklarının sosyal beceri düzeylerinden daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ekran bağımlılığı ile sosyal beceriler arasında anlamlı derecede negatif yönlü bir ilişki gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekran Bağımlılığı, Sosyal Beceri, Çocuk

Investigation Of The Relationship Between Screen Addiction And Social Skills Of Children Between 4-11 Years Old

Öz

Due to the increasing negative effects of screen usage on social skills, the aim of this study is to examine the relationship between screen addiction and social skills in children aged 4-11 years. The sample of the study consists of 408 children (201 girls, 207 boys) selected through convenience sampling. The average age of the sample is 7.73 years. Data collection tools included the Demographic Information Form, Problematic Media Use Scale, and Social Skills Assessment Scale. A t-test was used to examine differences between two groups, while ANOVA was utilized for multiple group analyses. The Pearson Correlation test was conducted to assess relationships between scales. Multiple Linear Regression was used to evaluate the effects of independent variables on the dependent variable. A significance level of p<0.05 was considered. The analysis revealed that the level of screen addiction was higher in boys compared to girls. Conversely, girls demonstrated higher levels of social skills than boys. A significant negative relationship was observed between screen addiction and social skills.

Anahtar Kelimeler

Screen Addiction, Social Skills, Children

Kaynakça

• Arısoy, Ö. (2009). İnternet bağımlılığı ve tedavisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(1), 55–67.
• Atak, F. (2020). 10-14 yaş arasındaki çocukların dijital oyun bağımlılığı ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ataş, A. T., Efeçınar, H. İ., & Tatar, A. (2016). Sosyal Beceri Değerlendirme Ölçeği'nin geliştirilmesi ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(46), 71–85.
• Batıgün, A. D., & Kılıç, N. (2011). İnternet bağımlılığı ile kişilik özellikleri, sosyal destek, psikolojik belirtiler ve bazı sosyo-demografik değişkenler arasındaki ilişkiler. Turkish Journal of Psychology / Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 22-42.
• Baykan, N. (2014). Anne-baba tutumları ile internet bağımlılık düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bayraktar, F. (2001). İnternet kullanımının ergen gelişimindeki rolü. Yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Bozkur, M. (2013). İlköğretim II. kademe öğrencilerinde internet bağımlılığının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. baskı). Pegem Yayıncılık.
• Ceyhan, A. A. (2011). Ergenlerin problemli internet kullanım düzeylerinin yordayıcıları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 18(2), 85–94.
• Chak, K., & Leung, L. (2004). Shyness and locus of control as predictors of internet addiction and internet use. Cyberpsychology & Behavior, 7(5), 559–570.
• Çalışgan, H. (2013). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığı ve siber zorbalık. Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, E., & Arslan, M. (2023). Ekran süresi ve çocukların sosyal becerileri: Ailelerin rolü. Çocuk ve Ergen Psikolojisi Dergisi, 22(1), 42–56.
• Çiftçi, I., & Sucuoğlu, B. (2003). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi. Kök Yayıncılık.
• Derin, S. (2013). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• DeRosier, M. E., & Lloyd, S. W. (2011). The impact of children’s social adjustment on academic outcomes. Reading & Writing Quarterly: Overcoming Learning Difficulties, 27(1–2), 25–47.
• Dinç, M. (2015). Teknoloji bağımlılığı ve gençlik. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 3(3), 31–65.
• Doğan, H., Işıklar, A., & Eroğlu, S. E. (2008). Ergenlerin problemli internet kullanımının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 106–124.
• Domoff, S. E., Harrison, K., Gearhardt, A. N., Gentile, D. A., Lumeng, J. C., & Miller, A. L. (2019). Development and validation of the Problematic Media Use Measure: A parent report measure of screen media "addiction" in children. Psychology of Popular Media Culture, 8(1), 2–11.https://doi.org/10.1037/ppm0000163
• Furuncu, C. (2019). Problemli medya kullanım ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik güvenirlik çalışması: Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Ölçeği ebeveyn formu. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update (10th ed.). Pearson.
• Göle, M. O. (2023). Anne ve okul öncesi öğretmeni olarak dijital oyuna bakış. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 1–30. https://doi.org/10.21733/ibad.1240980
• Griffiths, M. (1999). Internet addiction: Fact or fiction? The Psychologist: Bulletin of the British Psychological Society, 12, 246–250.
• Gürültü, E. (2016). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları ve akademik erteleme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Heinrichs, N., Spielberger, C. D., & Pöhlmann, K. (2007). Social skills and social support as predictors of social adjustment in adolescence. Journal of Social Behavior and Personality, 35(2), 293–309.
• Horzum, M. B. (2011). İlköğretim öğrencilerinin bilgisayar oyunu bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(159), 30-49.
• Hyde, J. S. (2005). The gender similarities hypothesis. American Psychologist, 60(6), 581–592. https://doi.org/10.1037/0003-066X.60.6.581
• İkiz, F. E., Savcı, M., Asıcı, E., & Yörük, C. (2015). Investigation of relationship between problematic internet use and psychological symptoms of university students. Journal of Human Sciences, 12(2), 688–702.
• İkiz, F. E., Savcı, M., Asıcı, E., & Yörük, C. (2015). Investigation of relationship between problematic internet use and psychological symptoms of university students. Journal of Human Sciences, 12(2), 688–702. https://doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.3
• Karabulut, B. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve şiddet eğilimi ilişkisi. Yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kılınç, İ., & Gündüz, Ş. (2017). Lise öğrencilerinin siber duyarlılık, internet bağımlılığı ve insani değerlerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 261–283.
• Kim, Y., & Park, S. (2022). Social skills and online interaction: A study on screen dependency and social competence. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 25(5), 311–317. https://doi.org/10.1089/cyber.2022.0049
• Lenhart, A. (2015). Teens, social media & technology overview 2015 [Web log post]. Pew Research Center: Internet, Science & Tech. http://www.pewinternet.org/2015/04/09/teens-social-media-technology-2015
• Madran, D., & Çakılcı, F. (2014). Çok oyunculu çevrimiçi video oyunu oynayan bireylerde video oyunu bağımlılığı ve saldırganlık. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 15(2), 99–107.
• Morahan-Martin, J. (1998). The gender gap in Internet use: Why men use the Internet more than women—a literature review. CyberPsychology & Behavior, 1(1), 3–10.
• O’Brennan, L. M., Bradshaw, C. P., & Sawyer, A. L. (2009). Examining developmental differences in the social-emotional problems among frequent bullies, victims, and bully-victims. Psychology in the Schools, 46(2), 100–115.
• Odacı, H., & Çelik, Ç. B. (2013). Who are problematic internet users? An investigation of the correlations between problematic internet use and shyness, loneliness, narcissism, aggression, and self-perception. Computers in Human Behavior, 29(6), 2382–2387.
• Ofcom. (2017). Media nations: UK 2017. https://www.ofcom.org.uk/research-and-data/media-literacy-research/childrens/children-parents-2017
• Ögel, K. (2002). Bağımlılığı önleme anne-babalar öğretmenler için kılavuz. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Özdemir, A., & Gündoğdu, H. (2020). Çocuklarda ekran bağımlılığı: 4-11 yaş grubu üzerine bir inceleme.
• Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 28(2), 115–124. https://doi.org/10.1234/cerhsd.2020.01845
• Öztürk, B., & Demir, T. (2022). Sosyal beceri gelişimi ve ekran süresi: Gençler üzerindeki psiko-sosyal etkiler. Türk Psikoloji Dergisi, 37(4), 234–245.
• Rideout, V. (2011). Zero to eight: Children’s media use in America. https://www.commonsensemedia.org/file/zero-to-eight-2013pdf-0/download
• Rideout, V., Vandewater, E. A., & Wartella, E. A. (2003). Zero to six: Electronic media in the lives of infants, toddlers, and preschoolers. https://dcmp.org/learn/static-assets/nadh169.pdf
• Rosen, L. D., Carrier, L. M., & Cheever, N. A. (2013). I need my space: Checking social media and texting as displacement or distraction. Computers in Human Behavior, 29(1), 13–18.
• Samancı, O., & Ucan, Z. (2017). Social skill education in children. Journal of Graduate School of Social Sciences, 21(1), 281–288.
• Şahan, M., & Çapan, B. E. (2017). Ergenlerin problemli internet kullanımında kişilerarası ilişkilerle ilgili bilişsel çarpıtmaların ve sosyal kaygının rolü. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 887–913.
• Şahin, E., & Demirtaş, H. (2021). 4-11 yaş arası çocuklarda ekran süresi ve bağımlılığı üzerine ailelerin görüşleri. Psikiyatri ve Psikoanaliz Dergisi, 14(3), 202–210. https://doi.org/10.5678/ppd.2021.017
• Toplu, M. (2022). Okul öncesi eğitimi alan çocukların etkileşimli akran ilişkilerinin sosyal beceriler üzerine etkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı. (n.d.). Teknolojiye bağımlı yaşamak. http://yesilay.org.tr/documents/file/yesilay/kitap/tbm/internet-bagimliliği.pdf.
• Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2018). Associations between screen time and lower psychological well-being among children and adolescents: Evidence from a population-based study. Preventive Medicine Reports, 12, 271–283.
• Uz Baş, A. (2003). İlköğretim 4. ve 5. sınıflarda okuyan öğrencilerin sosyal becerileri ve okul uyumu ile depresyon düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Vasalou, A., Joinson, A., Bänziger, T., Goldie, P., & Pitt, J. (2008). Avatars in social media: Balancing accuracy, playfulness and embodied messages. International Journal of Human-Computer Studies, 66(11), 801–811.
• Wang, T., Chen, X., & Liu, W. (2022). Impact of screen time on social skills development in children and adolescents. Journal of Child Psychology, 50(4), 210–223.