Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Tutumları ile Denetim Odaklarının İncelenmesi

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 2, 468 - 478, 26.06.2011

A. Seda Saracaloğlu Serap Yılmaz

Öz

amaçlayan bu araştırma tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini Adnan Menderes Üniversitesi, Pamukkale Üniversitesi ve Muğla Üniversitesi sınıf öğretmenliği lisans programında öğrenim görmekte olan öğrenciler, örneklemi ise bu üniversitelerin sınıf öğretmenliği lisans programında öğrenim görmekte olan 155 birinci ve 151 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Araştırmaya ilişkin veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “Eleştirel Düşünme Ölçeği” ve “Rotter İç-Dış Denetim Odağı Ölçeği aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde istatistiksel teknikler olarak korelasyon ile t-testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonunda sınıf öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin dış denetim odağına sahip oldukları görülmüştür. Dördüncü sınıf erkek öğrencilerin puanlarının kız öğrencilerin puanlarından düşüktür. Dikkatleri çeken bir diğer nokta dış denetim odağına sahip öğretmen adaylarının eleştirel düşünme tutum puanlarının daha yüksek olmasıdır. Bulgulara genel olarak bakıldığında eleştirel düşünme tutumu ile denetim odağı arasında pozitif yönde düşük bir ilişki belirlendiği, akıldığında genel olarak öğrencilerin “Kanıta Dayalı Karar Verme” alt ölçeği dışındaki eleştirel düşünme toplam puan ve alt ölçek puan ortalamalarının düşük olduğu görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Eleştirel düşünme, denetim odağı, öğretmen adayı

An Investigation of Prospective Teachers\' Critical Thinking Attitudes and Locus of Control

Öz

This study was aimed to investigate the prospective teachers’ critical thinking attitudes and locus of
control. In this research, survey method was used. The population consisted of prospective teachers who are
student at Mugla University, Pamukkale University and Adnan Menderes University. Sample consisted of 155
first grade and 151 fourth grade students. Data were collected by “Critical Thinking Scale” that was developing
by researchers and “Rotter Internal-External Locus of Control Scale”. In the study, correlation coefficient and
independent samples t-test were made use of as statistical techniques. Findings show that positive and low
correlation between critical thinking and locus of control scores and students’ critical thinking scale total scores
and subscale scores are low out of “decide based upon evidence” subscale. At the end of the study, it was seen
that students are external oriented. Fourth grade male students’ locus of control scores is higher than the female
students’. External oriented students’ critical thinking scores are higher than internal oriented students’ scores.

Anahtar Kelimeler

Critical thinking, locus of control, prospective teacher

Kaynakça

• Alpars, G. (2007), Düşünme eğitimi programının çocukların denetim odağı algılarına etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya.
• Atalay, C. (2005). Öğretmen liselerindeki öğrencilerin kişilik özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Konya.
• Başol, G. & Türkoğlu, E. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının düşünme stilleri ile kontrol odağı durumları arasındaki ilişki, Uluslar arası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 732-757.
• Canbay, S. (2007). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu ve denetim odağı ilişkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çetin, A. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme gücü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Uludağ, Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Bursa.
• Çırakoğlu, C. O. (2006) Role of locus of control and critical thinking in handling dissatisfactions in romantic relationships of university students (Yayımlanmamış doktora tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Dağ, İ. (1991) Rotter’ın İç-Dış kontrol odağı ölçeği (RİDKOÖ)’nin üniversite öğrencileri için geçerlik güvenirlik çalışması, Psikoloji Dergisi, Aralık 1991, Cilt 7, Sayı 26, 10-17.
• Dönmez, A. (1983). Denetim odağı ve çevre büyüklüğü, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 16 (1), 37–47.
• Dönmez, A. (1986). Denetim odağı: temel araştırma alanları”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 18 (1–2), 259–280.
• Enis, R. H. (1985). A logical basis for measuring criticcal thinking skills. Educational Leadership, October, 1985.
• Ennis, R.(1985), Goals for critical thinking curriculum, Wadsworth Publishing Company, Belmont (ERIC no:16476)
• Facione, P. A. (1990). Critical Thinking, A Statement of Expert Consensus for Purposes of Educational Assessment and Instruction “ The Delphi Report” (Executive Summary), California Academic adresinden 18.03.2009 tarihinde alınmıştır.
• http://www.insightassessment.com/pdf_files/DEXadobe.PDF
• Halpern, F. D. (1996) Thought and knowledge: an introduction to critical thinking, Lawrence Erlbaum Associates
• İpşiroğlu, Z. (1997). Düşünmeyi öğrenme ve öğretme, İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi, Ankara: .Nobel Yayıncılık.
• Kaya, H. (1997). Üniversite öğrencilerinde eleştirel akıl yürütme gücü (Yayımlanmamış doktora tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Kazancı O.(1989), Eğitimde eleştirici düşünme ve öğretimi, İstanbul: Kazancı Kitap A.Ş.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme (Yayımlanmamış doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Rotter, J. B. (1990) Internal versus external control of reinforcement: a case history of a variable, American Psychologist, April, Vol.45, No:4, 489-493
• Saracaloğlu, A.S., Serin, O. & Bozkurt, N. (2005). Eğitim bilimleri enstitüsü öğrencilerinin problem çözme ve denetim odağı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi”, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi Eğitimde Bilime Katkı Lisansüstü Eğitim Sempozyumu Özel Sayısı, Yıl 2005, Sayı 17, 237-242.
• Saracaloğlu, A. (2000). Fen ve edebiyat fakülteleri öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını (100).
• Şimşek, H. & Yıldırımlı, A. (2005) Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tezeer, F. (1998). İdeal öğretmenin kişilik özellikleri: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi öğretmen adaylarının ideal öğretmenin kişilik özelliklerini algılamaları üzerine bir çalışma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Tokyürek, T. (2001). Öğretmen tutumlarının öğrencilerin eleştirel düşünme becerisine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Sakarya.
• Tümkaya, S. (2000). İlkokul öğretmenlerindeki denetim odağı ve tükenmişlikle ilişkisi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2000, Sayı:8 IV. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, 15-16 Ekim 1999, Özel Sayı
• Watson, G. & Glaser, M. E. (1994). Watson-Glaser Critical Thinking Appraisal Manual Form S, New York: Harcourt, Brace & World Inc.
• Yeşilyaprak, B. (2004) Denetim Odağı (Edt: Kuzgun, Y. & Deryakulu, D.) Eğitimde Bireysel Farklılıklar), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.