İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Çocukların Katılım Hakları

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 1, 160 - 168, 26.06.2011

Funda Nayır , Yasemin Karaman Kepenekci

Öz

Ders kitapları eğitimin tüm tür ve düzeylerinde önemli bir rol oynamaktadır. Çocuğun katılım hakkı, onun ailede, okulda ve toplumda etkin bir yer edinmesini sağlamaya yönelik haklarındandır. Bu çalışmanın amacı ilköğretim 1., 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. sınıf Türkçe öğrenci ders kitaplarında çocuğun katılım hakları konusuna ne düzeyde yer verildiğini ortaya koyarak bir karşılaştırma yapmaktır. Bu amaçla ilköğretimde okutulan sekiz Türkçe öğrenci ders kitabı içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmada analiz ünitesi “çocuğun katılım hakkı” olarak belirlenmiştir. Bu analiz ünitesi kendi içinde “çocuğun görüşlerini açıklama ve kararlara katılım hakkı” ve “çocuğun dernek kurma ve barış içinde toplanma hakkı” olarak iki alt kategoriye ayrılmıştır. Verilerin analizinde frekans ve yüzde kullanılmıştır

Anahtar Kelimeler

çocuk hakları, katılım hakkı, ders kitabı, Türkçe ders kitabı

Children's Participation Rights in Elementary Schools' Turkish Textbooks

Öz

Textbooks are major instructional tools playing an important role at all grades of educational
system. The participation rights of children can be defined as the rights to ensure a place to children in family,
school and society. This study aimed to put forward and compare the allocation level of the participation rights
issues of Turkish student textbooks in 1st, 2nd, 3rd, 4th, 5th, 6th, 7th and 8th grades. For this aim, eight Turkish
student textbooks were examined using content analysis method. In the study, participation rights of children
were determined as the analysis unit. This analysis unit was divided into two sub-categories as “right to express
opinions and to participate in decisions” and “right to set up an association and to meet peacefully”. Frequencies
and percentages were used to describe the data

Anahtar Kelimeler

children’s rights, participation rights, textbooks, Turkish textbooks

Kaynakça

• Akyüz, E. (2000). Ulusal ve Uluslararası Hukukta Çocuğun Haklarının ve Güvenliğinin Korunması, Ankara: MEB Basımevi.
• Arabacı,İ.B. (2005). Öğretme-Öğrenme Sürecine Öğrencilerin Katılımı ve Sınıfta Demokrasi, Çağdaş Eğitim Dergisi, Sayı:316, 20-27.
• Aslan, C. (2006). Türkçe Ders Kitaplarında ‘Türkçe Olmayan Sözcükler’in Kullanımı Üzerine Bir İnceleme, AÜ TÖMER Dil Dergisi, Sayı:133, 7- 19.
• Aslan, C. ve Karaman-Kepenekci, Y. (2008). Human Rights Education: A Comparison of Mother Tongue Textbooks in Turkey and France. Mediterranean Journal of Educational Studies, 13(1): 101–124.
• Başaran, İ.E. (2005). Eğitim Psikolojisi Gelişim, Öğrenme ve Ortam, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baysal, J. (1996). Türkiye’de İlköğretime Yönelik Türkçe Dersi Kitaplarının İçerik Açısından İncelenmesi, Türkiye ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları. Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, No:11, 188–201.
• Çotuksöken, B. (2003). Ders Kitaplarında Eğitim Felsefesi ve Eleştirel Düşünme, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları. Editörler: B. Çotuksöken, A. Erzan, O. Silier. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 122–137.
• Hall, R.V. ve Houten, R.V. (1983). Managing Behavior, Behavior Modification: The Measurement of Behavior. Austin: Pro-ed.
• Hodgkin, R. ve Newell, P. (1998). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Uygulama El Kitabı, (Çeviri), Birleşmiş Millerler Çocuk Fonu.
• İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 6., 7., 8. Sınıflar (2006). Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
• İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu 1.-5. Sınıflar (2009). Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi
• Johnny, L. (2006). Reconceptualising Childhood: Children’s Rights and Youth Participation in Schools, International Education Journal, 7,1, 17- 21.
• Kapani, M. (1981). Kamu Hürriyetleri. Ankara: A.Ü. Hukuk Fakültesi Yayınları.
• Karaman-Kepenekci, Y., (2000) İnsan Hakları Eğitimi, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Karaman-Kepenekci, Y.(2003a). Demokratik Okul, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 11, 44 – 54.
• Karaman-Kepenekci, Y., (2003b). İlköğretimde İnsan Hakları ve Sorumluluk Eğitimi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 34: 280–299.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2005). Citizenship and Human Rights Education: A Comparison of Textbooks in Turkey and the United States, International Journal of Educational Reform, 14(1), 73–88.
• Kılavuz, R. (2002). Yönetsel Etik ve Halkın Yönetsel Etik Oluşumuna Etkileri, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 255 – 266.
• Kolaç, E. (2003). İlköğretim Dördüncü Sınıf Türkçe Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 106 – 137.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2010). http://ttkb.meb.gov.tr/ogretmen (10.04.2010) Miser, R. (2000). Topluluk Katılımı, Ankara: A.Ü.E.B.F. Yayınları, No:183.
• Özyıldırım, T. (2007). Ankara İli İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Katılım Hakkını Kullanma Durumlarına İlişkin Sınıf öğretmenlerinin Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Power, S. ve G. Allison (2000). Realizing Human Rights Moving From Inspiration To Impact. NY: Palgrave Macmillan.
• Savas, B. (2004). Türkçe Ders Kitaplarında İnsan Hakları. Yüksek Lisans Projesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sever, S. (2000). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sever, S., Z. Kaya ve C. Aslan (2006). Etkinliklerle Türkçe Öğretimi. İstanbul: Morpa Yayıncılık.
• Solak, M., Yaylı, D. (2009). İlköğretim II. Kademe Türkçe Ders Kitaplarının Türler Açısından İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (9), 444 – 453.
• Tanilli, S. (1993). Devlet ve Demokrasi, 7. Baskı, İstanbul: Cem Yayınevi.
• Tanrıöver, H.U. (2003) Ders Kitaplarında Cinsiyet Ayrımcılığı, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: Tarama Sonuçları. Editörler: B. Çotuksöken, A. Erzan, O. Silier. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 106–121.
• Taşkın, P., Karaman-Kepenekci, Y. (2009). Demokratik Katılıma Bir Örnek: Çocukların Dernek Kurma Özgürlüğü, 1st International European Union, Democracy, Citizenship and Citizenship Education Symposium, May 28-30, 2009, Uşak, Turkey.
• Timur, Ş. ve H. Bağlı (2003). Ders Kitaplarında Görsellik ve Tasarım: İmge ve Metin İlişkisi Açısından İnsan Hakları, Ders Kitaplarında İnsan Hakları: İnsan Haklarına Duyarlı Ders Kitapları İçin. Editörler: M. T. Bağlı, Y. Esen. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 47–76.