Cilt: 11 Sayı: 2, 30.10.2023

Yıl: 2023
Dr. Ebru DOĞRUÖZ ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme
Dr. Öğr. Üyesi Fatma ERKEK ÇANKIRI KARATEKİN ÜNİVERSİTESİ, EDEBİYAT FAKÜLTESİ, FELSEFE BÖLÜMÜ 0000-0001-7309-5694
Estetik, Etik, Sanat Felsefesi, Siyaset Felsefesi, 20. Yüzyıl Felsefesi, Modern Felsefe
Arş. Gör. Ömer KAMIŞ Çankırı Karatekin Üniversitesi 0000-0003-0605-087X
Eğitim, İstatistik

Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD) (ISSN: 2147-8465), Çankırı Karatekin Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin bir yayınıdır. KAREFAD yılda iki kez (Nisan ve Ekim) çevrimiçi yayımlanmaktadır. KAREFAD, Türkiye’de ve dünyada sosyal ve beşerî bilimler alanındaki sorunları inceleyen ve çözüm önerileri sunan özgün bilimsel (hakemli) yazılara, görüşlere, okuyucu mektuplarına, tanıtım yazılarına, çeviri yazılara, haberlere ve toplantı duyurularına yer vermektedir. KAREFAD açık erişim yayıncılık modelini kullanmaktadır. Dergide yayımlanmak üzere gönderilen yazılar için makale sunum veya işlem ücreti gibi herhangi bir ücret talep edilmemektedir.
Dergiye gönderilen yazılar Editörler Kurulu ve Yazı Değerlendirme Kurulu'nun incelemesinden geçer. Editörlük süreci sonrası, yazılardan bilimsel bölüme konu olanlar, çifte kör hakemlik yöntemi ile bilimsel değerlendirmeye tabii tutulur. Diğer bölümlere konu olan yazılar için editör kurulunun değerlendirmesi geçerlidir. Yazılarda belirtilen düşünce ve görüşlerden yazar(lar)ı sorumludur. Yazılardaki görüşler KAREFAD dergisinin görüşü olarak değerlendirilemez.

KAREFAD'ın kapsamı Tarih, Coğrafya, Edebiyat, Sosyoloji, Felsefe, Arkeoloji, Sanat Tarihi, Doğu ve Batı Dilleri, Antropoloji, Psikoloji, Eğitim Bilimleri başta olmak üzere sosyal ve beşerî bilimler alanıdır. KAREFAD Dünya’da ve Türkiye’de Sosyal Bilimler alanında gerçekleştirilen çalışmaların bilim dünyası ile paylaşımını gerçekleştirerek bu çalışmaları gerçekleştiren bilim insanlarının KAREFAD çatısı altında toplanmasını amaç edinmektedir. Bu nedenle KAREFAD hem ulusal, hem de uluslararası alanda bilimsel bilgi ve çalışmaların yayın organı olma özelliğine sahiptir.

Derginin Yayın Dili
Türkçe olmakla birlikte, gerekli ve uygun görüldüğü durumlarda İngilizce, Almanca, Fransızca ya da yayın kurulunun kararıyla yaygın kullanıma sahip olan bir dilde yapılan yayımlara da dergide yer verilmesi mümkündür.
Biçim
Dergiye gönderilen aday makaleler başka bir yerde yayımlanmamış ya da yayımlanmak üzere gönderilmemiş olmalıdır. Dergiye gönderilecek yazılar Microsoft Word kullanılarak Time New Roman yazı karakteri ile yazılmalıdır. Makalenin başlığı, içerisinde geçmekte olan kelimelerin baş harfi büyük 12 punto, yazar adı, soyadı ve adres bilgileri ortalanmış başlıklardan hemen sonra 11 punto; öz ve abstract başlıkları 11 punto, içeriği ise 10 punto olmalıdır. Başlıktan açılacak bir dipnotla yazar, gerek olması halinde çalışmanın lisansüstü tezden üretildiğini veya daha önce konferans, sempozyumda bildiri olarak sunulduğunu belirtmelidir.
Her biri 250 kelimeden fazla olmayacak şekilde Türkçe ve İngilizce Öz ve Abstract yazılmalıdır. Hakemli yazıların öz bölümünde arka plan (seçmeli), amaç (zorunlu), yöntem (zorunlu), bulgular (zorunlu) ve sonuç (zorunlu) verilmelidir. Ayrıca, özden sonra 3 ile 6 arasında Anahtar Sözcükler ve Key Words verilmelidir.
Araştırma makalelerinde problem giriş bölümü içinde açıkça belirtilmelidir. Giriş bölümünü, sırasıyla yöntem, bulgular, tartışma ve sonuç bölümlerini içermelidir. Bölümlerin yazılmasında 1 satır aralığında 11 punto Times New Roman yazı karakteri kullanılmalıdır.
Yayın dili Türkçe olan hakemli makalelerin gövdesi (girişten ve sonuç bölümünün sonuna kadar) 3.000 ile 10.000 kelime arasında olmalıdır. Yayın dili İngilizce veya diğer dillerdeki makalede ise makalenin tamamı 7.000 kelimeyi geçmemelidir. Hakemli olmayan yazılar, en fazla 3.000 kelime olmalıdır.
Yazılar, A4 boyutunda ve kenar boşlukları, sol 4,5 cm, sağ 4,5 cm, üst 5 cm ve alt 5 cm olarak, satır sonu hecelenmeden hazırlanmalıdır. Tablo, şekil, resim, grafik, çizelge ve benzerlerinin dergi sayfasının boyutlarının dışına taşmaması ve bunların hazırlanmasında 10 puntodan küçük yazı kullanılmamalıdır. Metin içinde yer alacak şekil, tablo, grafik veya çizelgelere sıra ile numara ve başlık verilmelidir. Tablo ve çizelgelerin başlıkları üstte, şekil ve grafiklerin başlıkları ise altta yer almalıdır.
Makaleler APA 6 Publication Manual (http://www.apa.org) yayın biçiminde veya sayfa altı referans gösterme biçimine uygun olarak hazırlanmalıdır.
İmlâ ve noktalama işaretleri açısından, makalenin ya da konunun zorunlu kıldığı özel durumlar dışında Türk Dil Kurumu’nun en son tarihli İmlâ Kılavuzu esas alınmalıdır.
Yazıların yukarıdaki kurallara uygun olarak hazırlanmış olması ve yazar isim ve adresleri makale metnine yazılmaksızın sisteme yüklenmesi gerekmektedir.
Ekler, araştırmada kullanılan ölçekler veya anketler gibi bilgileri içerir. Ekler verilirken yeni bir sayfadan başlanmalıdır.


KAREFAD etik ilkeler bakımından, Committee on Publication Ethics (COPE), Council of Science Editors (CSE), World Association of Medical Editors (WAME) ve International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) kuruluşların bilimsel dergi yayıncılığı için geliştirdiği öneri ve kılavuzlar temel almaktadır.
1. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİNE AYKIRI GENEL EYLEMLER
a) İntihal: Başkalarının özgün fikirlerini, metotlarını, verilerini veya eserlerini bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseri gibi göstermek,
b) Sahtecilik: Bilimsel araştırmalarda gerçekte var olmayan veya tahrif edilmiş verileri kullanmak,
c) Çarpıtma: Araştırma kayıtları veya elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan cihaz veya materyalleri kullanılmış gibi göstermek, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
d) Tekrar yayım: Mükerrer yayınlarını akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
e) Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun olmayan biçimde parçalara ayırıp birden fazla sayıda yayımlayarak bu yayınları akademik atama ve yükselmelerde ayrı yayınlar olarak sunmak,
f) Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek veya olan kişileri dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini sonraki baskılarda eserden çıkartmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
Diğer etik ihlal türleri şunlardır:
a) Destek alınarak yürütülen araştırmalar sonucu yapılan yayınlarda destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile bunların katkılarını belirtmemek,
b) Henüz sunulmamış veya savunularak kabul edilmemiş tez veya çalışmaları, sahibinin izni olmadan kaynak olarak kullanmak,
c) İnsan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek,
d) İnsanlarla ilgili biyomedikal araştırmalarda ve diğer klinik araştırmalarda ilgili mevzuat hükümlerine aykırı davranmak,
e) İncelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri eser sahibinin açık izni olmaksızın yayımlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak,
f) Bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak,
g) Dayanaksız, yersiz ve kasıtlı olarak etik ihlal isnadında bulunmak,
h) Bilimsel bir çalışma kapsamında yapılan anket ve tutum araştırmalarında katılımcıların açık rızasını almadan ya da araştırma bir kurumda yapılacaksa ayrıca kurumun iznini almadan elde edilen verileri yayımlamak,
i) Araştırma ve deneylerde, hayvan sağlığına ve ekolojik dengeye zarar vermek,
j) Araştırma ve deneylerde, çalışmalara başlamadan önce alınması gereken izinleri yetkili birimlerden yazılı olarak almamak,
k) Araştırma ve deneylerde mevzuatın veya Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin ilgili araştırma ve deneylere dair hükümlerine aykırı çalışmalarda bulunmak,
l) Araştırmacılar ve yetkililerce, yapılan bilimsel araştırma ile ilgili olarak muhtemel zararlı uygulamalar konusunda ilgilileri bilgilendirme ve uyarma yükümlülüğüne uymamak,
m) Bilimsel çalışmalarda, diğer kişi ve kurumlardan temin edilen veri ve bilgileri, izin verildiği ölçüde ve şekilde kullanmamak, bu bilgilerin gizliliğine riayet etmemek ve korunmasını sağlamamak,
n) Akademik atama ve yükseltmelerde bilimsel araştırma ve yayınlara ilişkin yanlış veya yanıltıcı beyanda bulunmak (YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi, Madde 4).

2. ETİK KURUL İZNİ GEREKTİREN ARAŞTIRMALAR
a) Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar,
b) İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
c) İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
d) Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar,
e) Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar.
Bu çerçevede KAREFAD’e sunulacak çalışmalarda;
a) Olgu sunumlarında “Aydınlatılmış onam formu”nun alındığının belirtilmesi,
b) Başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
c) Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir,
d) Etik kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir.
3. PAYDAŞLARIN SORUMLULUKLARI
KAREFAD yazılarında bilimsel araştırma ve yayın etiği ile bağdaşmadığı düşünülen durumlarla karşılaşıldığında ivedilikle baş editör ile iletişime geçilmelidir.
a) Editörlerin Sorumlulukları
KAREFAD editörleri, COPE Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kuralları (COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors), COPE Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kuralları (COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors) ve yayın etiğinin kötüye kullanımı ya da ihlali ile ilgili olası durumlarda COPE tarafından geliştirilen Yayın Etiği Akış Şemalarına dayanarak aşağıdaki etik görev ve sorumlulukları sağlayacaktır:
Tarafsızlık ve Yayıncıya Ait Özgürlük: Editörler gönderilen makale önerilerini derginin kapsamına uygun olması ve çalışmalarının önemi ve orijinalliğini dikkate alarak değerlendirirler. Editörler, makale önerisini sunan yazarların ırk, cinsiyet, cinsel yönelim, etnik köken, uyruk veya politik görüşlerini dikkate almazlar. Düzeltme ya da yayınlama kararına dergi editör kurulu dışında diğer kurumlar etki edemez. Editörler, yayımlanan sayıların okuyucuya, araştırmacıya, uygulayıcıya ve bilimsel alana katkıda bulunmasına ve özgün nitelikte olmasına özen gösterir.
Bağımsızlık: Editörler, (Editör ve Yardımcı Editörler) ile yayıncı arasındaki ilişki editör bağımsızlığı ilkesine dayanmaktadır. Editörler ve yayıncı arasındaki yazılı anlaşmaya göre, editörlerin tüm kararları yayıncıdan ve dergi sahibinden bağımsızdır. Editörler, dergi politikası, yayım kuralları ve seviyesine uymayan eksik ve hatalı araştırmaları hiçbir etki altında kalmadan reddetmelidir.
Gizlilik: Editörler gönderilen bir yazıyla ilgili bilgileri, sorumlu yazar, hakemler ve yayın kurulu dışında başka herhangi biriyle paylaşmazlar. En az iki hakem tarafından değerlendirilen makalelerin çift taraflı kör hakemlik sistemine göre değerlendirilmesini sağlar ve hakemleri gizli tutar.
Bilgilendirme ve Görüş Ayrılıkları: Editörler ve yayın kurulu üyeleri, yazarların açık yazılı izni olmaksızın kendi araştırma amaçları için sunulan bir makalede yayınlanmamış bilgileri kullanmazlar. Editörler, kabul ya da reddettiği makalelerle ilgili çıkar çatışması içerisinde olmamalıdır.
Yayın Kararı: Editörler, yayınlanmak üzere kabul edilen tüm makalelerin, alanında uzman olan en az iki hakem tarafından hakem değerlendirmesine tabi tutulmasını sağlar. Editörler, dergiye gönderilen makalelerden hangi eserin yayınlanacağına, söz konusu çalışmanın geçerliliğine, araştırmacılara ve okurlara olan önemine, hakemlerin yorumlarına ve bu gibi yasal şartlara göre karar vermekten sorumludur. Editörler, makaleleri kabul etmek ya da reddetmek sorumluluk ve yetkisine sahiptir. Dolayısıyla sorumluluk ve yetkisini yerinde ve zamanında kullanmak zorundadır.
Etik Kaygılar: Editörler sunulan bir yazıya veya yayınlanmış makaleye ilişkin etik kaygılar ortaya çıktığında tedbirler alacaktır. Nitekim fikri mülkiyet haklarından ve etik standartlardan ödün vermeden iş süreçlerine devam ederler. Yayınlandıktan yıllar sonra ortaya çıksa bile, bildirilen her etik olmayan yayınlama davranışı incelenecektir. Editörler, etik kaygılar oluşması durumunda COPE Flowcharts'ı takip eder. Etik sorunların önemli olması durumunda düzeltme, geri çekme uygulanabilir veya konu ile ilgili endişeler dergide yayınlanabilir.
Dergi Kurullarıyla İş Birliği: Editörler, danışma komitesi üyelerinin tümünün yayın politikalarına ve yönergelerine uygun olarak süreçleri ilerletmesini sağlar. Danışma kurulu üyelerine yayın politikaları hakkında bilgi verir. Danışma kurulu üyelerinin çalışmalarını bağımsız olarak değerlendirmesini sağlar. Yeni danışma kurulu üyelerine katkıda bulunabilir ve uygun şekilde karar verir. Değerlendirme için danışma kurulu üyelerinin uzmanlığına uygun çalışmaları göndermelidir. Danışma kurulu ile düzenli olarak etkileşime geçer. Yayın politikaları ve dergi gelişimi için yayın kurulu ile düzenli toplantılar düzenler.
b) Yazarların Sorumlulukları
Raporlaştırma Standartları: Araştırma makaleleri, yapılan çalışmanın ve sonuçların doğru bir şekilde sunulmasını ve ardından çalışmanın öneminin objektif bir şekilde tartışılmasını sağlamalıdır. Makale önerisi yeterli detay ve referans içermelidir.
Veri Erişimi ve Saklama: Yazarların, çalışmalarının ham verilerini saklamaları gerekmektedir. Gerektiğinde, dergi tarafından talep edilmesi durumunda editör incelemesi için sunmalıdırlar.
Özgünlük ve İntihal: Yazarlar, orijinal eser göndermelidir ve başkalarının çalışmalarını veya sözlerini kullanmışlarsa, bu uygun şekilde alıntılanmış olmalıdır. İntihal, tüm biçimlerinde etik olmayan yayıncılık davranışını oluşturur ve kabul edilemez. Bu nedenle dergiye makale gönderen tüm yazarlardan benzerlik oranı raporu istenmektedir. Benzerlik oranı %20 ve üstünde olan yazılar doğrudan editör tarafından reddedilir.
Birden Çok, Yinelenen, Yedekli veya Eşzamanlı Gönderim/Yayın: Yazarlar başka bir dergide daha önce yayınlanmış bir makaleyi değerlendirilmek için göndermemelidir. Bir makalenin birden fazla dergiye eşzamanlı olarak sunulması etik olmayan yayıncılık davranışıdır ve kabul edilemez.
Makalenin Yazarlığı: Sadece yazarlık kriterlerini yerine getiren kişiler, yazının içeriğinde yazar olarak listelenmelidir. Bu yazarlık kriterleri şu şekildedir; (1) tasarım, uygulama, veri toplama veya analiz aşamalarına katkı sağlamıştır, (2) yazıyı hazırlamış veya önemli entelektüel katkı sağlamış veya eleştirel olarak yenilemiştir veya (3) makalenin son halini görmüş, onaylamış ve yayınlanmak üzere teslim edilmesini kabul etmiştir. Sorumlu yazar, tüm yazarların (yukarıdaki tanıma göre) yazar listesine dâhil edilmesini sağlamalı ve yazarların makalenin son halini gördüklerini ve yayınlanmak üzere sunulmasını kabul ettiklerini beyan etmelidir.
Beyan ve Çıkar Çatışmaları: Yazarlar, mümkün olan en erken aşamada (genellikle makale gönderimi sırasında bir bildirme formu sunarak ve makalede bir beyanı dâhil ederek) çıkar çatışmalarını açığa çıkarmalıdır. Çalışma için tüm mali destek kaynakları beyan edilmelidir (varsa hibe/fon numarası veya diğer referans numarası dâhil).
Hakem Değerlendirme: Yazarlar hakem değerlendirme sürecine katılmakla yükümlüdürler ve editörlerin ham veri taleplerine, açıklamalara ve etik onayının kanıtlarına ve telif hakkı izinlerine derhal yanıt vererek tam olarak iş birliği yapmakla yükümlüdürler. İlk olarak "gerekli revizyon" kararı verilmesi durumunda, yazarlar hakemlerin yorumlarına sistematik bir şekilde verilen son tarihe kadar yazılarını gözden geçirip yeniden ibraz etmelidir.
Yayımlanan Eserlerde Temel Hatalar: Yazarlar kendi yayınladıkları çalışmalarında önemli hatalar veya yanlışlıklar bulduklarında, dergi editörlerini veya yayıncılarını derhal bilgilendirmek ve makale üzerinde bir dizgi hatası (erratum) düzeltmek veya makaleyi yayımdan çıkarmak için dergi editörleriyle veya yayıncılarıyla iş birliği yapmakla yükümlüdür. Editörler veya yayıncı, yayınlanan bir çalışmanın önemli bir hata veya yanlışlık içerdiğini üçüncü bir şahıstan öğrenirse, yazarın makaleyi derhal düzeltme veya geri çekme veya derginin editörlerine kâğıdın doğruluğuna dair kanıt sunma yükümlülüğünü almalıdır.
Telif Hakkı Devri: Sorumlu yazar, varsa diğer yazarların da onayını alarak, yayımlanmak için kabul almış yazıların telif haklarını KAREFAD’a devretmelidir.
c) Hakemlerin Sorumlulukları
Editoryal Kararlara Katkı: Editör kararlarında editörlere yardımcı olur ve editörle iletişim yoluyla yazarlara makalelerini iyileştirmede yardımcı olur. Makale ile ilgili diğer makale, eser, kaynak, atıf, kural ve benzeri eksiklerin tamamlanmasını işaret edilmelidir.
Sürat: Makale önerisini incelemek için yeterli nitelikte hissetmeyen veya makale incelemesinin zamanında gerçekleşemeyeceğini bilen herhangi bir hakem, derhal editörleri haberdar etmeli ve gözden geçirme davetini reddetmeli, böylece yeni hakem atamasının yapılması sağlanmalıdır.
Gizlilik: Gözden geçirilmek üzere gönderilen tüm makale önerileri gizli belgelerdir ve bu şekilde ele alınmalıdır. Editör tarafından yetkilendirilmedikçe başkalarına gösterilmemeli veya tartışılmamalıdır. Bu durum inceleme davetini reddeden hakemler için de geçerlidir.
Tarafsızlık Standartları: Makale önerisi ile ilgili yorumlar tarafsız olarak yapılmalı ve yazarların makaleyi geliştirmek için kullanabileceği şekilde öneriler yapılmalıdır. Yazarlara yönelik kişisel eleştiriler uygun değildir.
Kaynakların Kabulü: Hakemler, yazarlar tarafından alıntılanmayan ilgili yayınlanmış çalışmaları tanımlamalıdır. Hakem ayrıca, incelenen yazı ile başka herhangi bir makalenin (yayınlanmış veya yayınlanmamış) herhangi bir önemli benzerliğini editörüne bildirmelidir.
Çıkar Çatışmaları: Çıkar çatışmaları editöre bildirilmelidir. Hakemler ile değerlendirme konusu makalenin paydaşları arasında çıkar çatışması olmamalıdır.

Makale gönderme, makale işlemleri ve yayın için herhangi bir ücret alınmamaktadır. Türkçe ve İngilizce tam metinlere İnternet erişimi ücretsizdir.