Multiculturalism in Social Studies Teaching: A Meta-Synthesis Study

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 1, 169 - 185, 16.01.2021

Nergiz Kardaş İşler

https://doi.org/10.24106/kefdergi.740432

Cited By: 2

Öz

Purpose: This paper aims to evaluate the findings of studies investigating multiculturalism in social studies teaching in Turkey.
Studies examining the concept of multiculturalism, which belongs to an important place in the social studies course, were
analyzed, and the findings related to what was focused most, what was needed and the subjects that had never been
investigated before were presented.
Design/Methodology/Approach: The meta-synthesis method, which is one of the qualitative methods based on interpreting
and synthesizing the findings of the studies, carried out with a qualitative and mixed method investigating multiculturalism in
the field of social studies teaching. In the meta-synthesis method, researches on the same subject are interpreted from a
critical point of view by creating themes or main templates. Within the scope of the “inclusion criteria” determined, 11 studies
examining multiculturalism in social studies teaching were analysed.
Findings: The findings showed that in order to describe the current situation, the great majority of the studies examined the
documents, and the data collection and data analysis methods were similar due to the document analysis method. Studies
examining multiculturalism in different units of the curriculum of social studies course show that the situations of addressing
multiculturalism in the program have varied over the years, and that there have been significant developments over time in
terms of the representation of multiculturalism in the context of learning domain. Studies conducted on social studies
textbooks show that the reflection of multiculturalism on books took place later than the curriculum. As a result, it is seen that
the level of multiculturalism is still not sufficient.
Conclusion: Instead of conducting descriptive studies that determine the extent to which multiculturalism is represented in
social studies documents, social studies researchers are suggested to carry out studies using different methods that create
products for the creation of multicultural education environments that can be carried out with a social studies curriculum.

Anahtar Kelimeler

Social studies, Multiculturalism, Meta-synthesis, Qualitative studies

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Sosyal Bilgiler Öğretiminde Çokkültürlülük Çalışmaları: Bir Meta-Sentez Çalışması

Öz

Bu çalışma ile Türkiye’de sosyal bilgiler öğretiminde çokkültürlülüğü araştıran çalışmaların değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda sosyal bilgiler öğretimi alanında çokkültürlülüğü araştıran nitel ve karma desenle yürütülmüş çalışmaların nitel bulgularını yorumlamak ve sentezlemek için nitel araştırma desenlerinden meta-sentez yöntemi kullanılmıştır. Tarama yapılırken “çokkültürlülük”, “çok kültürlülük”, “çokkültürlü”, “çok kültürlü”, “multicultural” ve “multi cultural” terimleri kullanılmıştır. Türkiye’de çokkültürlülüğü farklı boyutlarıyla inceleyen çalışmalara ulaşılarak tümü gözden geçirilmiş ve kimliklendirilmiştir. Daha sonra çalışma kapsamında belirlenen “dahil etme ölçütleri” kapsamında bu çalışmalardan sosyal bilgiler öğretiminde çokkültürlülüğü inceleyen 11 çalışmaya ulaşılmıştır. Değerlendirilen 11 çalışmadan elde edilen bulgular; bu alanda yürütülen çalışmaların büyük çoğunluğunda var olan mevcut durumu betimlemeye yönelik olarak dokümanların (sosyal bilgiler dersine ait öğretim programları, ders kitapları, kılavuz kitapları gibi) incelendiği, kullanılan bu yöntemden dolayı da veri toplama yöntemleri ve analiz türlerinin birbirine benzerlik gösterdiğini göstermiştir. Bunun yanı sıra sosyal bilgiler dersi etkinliklerinde çokkültürlülük çerçevesinde yapılabileceklere yönelik sınıf uygulamalarının önemini ve etkisini araştıran çok az sayıda çalışma olduğu görülmüştür. Kültürel farklılıkları öğretmek gibi bir misyonu da olan sosyal bilgiler dersinin temelinde yer alan farklılıklara saygı, hoşgörü gibi değerler, bu dersin çokkültürlü bir içeriğe sahip olmasını ve buna uygun öğretim programına, okul ve sınıf ortamına sahip olmasını gerektirmektedir. Bu bağlamda sosyal bilgilerin öğretiminde çokkültürlü eğitimi temel alan öğrenme-öğretme süreçlerine yer veren çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, çokkültürlülük, meta-sentez, nitel çalışmalar

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Acar Çiftçi, Y. A. (2017). Eleştirel Çokkültürlü Eğitim Öğretmen Yeterlikleri Ölçeği (EÇEÖYÖ): Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 69-99.
• Akar, C. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin çokkültürlülük değerlerini yordama düzeyi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 741-762.
• Akkaya, N., Kırmızı, F. S., & İşçi, C. (2018). Öğretmen adaylarının çokkültürlülüğe ilişkin algılarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 308-335.
• Alkış Küçükaydın, M. (2019). A Qualitative meta-synthesis of science education studies regarding pedagogical content knowledge. Journal of Turkish Science Education, 16(3), 336-349.
• Aslan, S., & Aybek, B. (2018). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin çokkültürlü eğitime dayalı olarak uygulanan etkinlikler ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 11(1), 58-82.
• Aydin, H. (2012). Multicultural education curriculum development in Turkey. Mediterranean Journal of Social Sciences, 3(3), 277-286.
• Ayvacı, H. Ş., & Er-Nas, S. (2009). Öğretmen kılavuz kitaplarının yapılandırmacı kurama göre öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 212-225.
• Banks, J. A. (1993). Multicultural education: Historical development, dimensions, and practice. Review of research in education, 19(1), 3-49.
• Banks, J. A. (2013). Çokkültürlü eğitime giriş. (Çev. Hasan Aydın). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Başarır, F. (2012). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime ilişkin görüşlerinin ve öz-yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Başarır, F., Sarı, M., & Çetin, A. (2014). Examination of teachers' perceptions of multicultural education. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 91-110.
• Bennett, C. (2001). Genres of research in multicultural education. Review of Educational Research, 71(2), 171-217.
• Bulut, C. (2014). Öğretmenlerin çok kültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Bulut, M., & Sarıçam, H. (2016). Okul öncesi öğretmen ve öğretmen adaylarında çokkültürlü kişiliğin çokkültürlü eğitim tutumları üzerindeki etkisinin incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 295-322.
• Bondas, T., ve Hall, E. O. (2007). Challenges in approaching metasynthesis research. Qualitative Health Research, 17(1), 113-121.
• Ceylan, E., Uştuk, Ö., & Çomoglu, İ. (2017). The ELT practicum in Turkey: A meta-synthesis of 2008-2017 qualitative research. The Literacy Trek, 3(2), 102-113.
• Cooper, H. (2010). Research synthesis and meta-analysis: A step-by-step approach (4th ed.). Los Angeles, CA: SAGE.
• Cooper, H., & Hedges, L. V. (2009). Research synthesis as a scientific process. In H. Cooper, L. V. Hedges & J. C. Valentine (Eds.), The handbook of research synthesis and meta-analysis (2nd ed.,ss. 3-16). New York, NY: Russell Sage Foundation.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Çiftçi, E. Y., & Karaman, A. C. (2019). Short-term international experiences in language teacher education: A qualitative meta-synthesis. Australian Journal of Teacher Education, 44(1), 93-119.
• Dağhan, G., & Akkoyunlu, B. (2015). Eğitimde teknoloji kullanım sürdürülebilirliği üzerine yapılan çalışmalardaki genel eğilimler: Bir tematik içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 225-253.
• Darling, L. F. (2006). Teaching social studies as if it matters: Young children and moral deliberation, pp. In E. W. Ross (Ed.), The social studies curriculum: Purposes, problems, possibilities (pp. 265–282). State University of New York Press.
• Dede, S. Ç., & Arslan, S. (2019). Review of the articles and thesis conducted on math textbooks in Turkey between 2002-2018. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 176-195.
• Dilworth, P. P. (2000). Multicultural content integration in social studies classrooms. Unpublished Doctoral Dissertation, Emory University.
• Dunn, R. (1997). The goals and track record o f multicultural education. Educational Leadership, 54,74-77.
• Durmuş, G.(2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının küresel vatandaşlık ve çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Duygu Erişti, S. (2012). A multicultural interaction through video conferencing in primary schools. Turkish Online Journal of Distance Education, 13(3), 70-86.
• Edwards, M. A. (2004). The social studies curriculum and the incorporation of the Banks' Multicultural Integration Model. Unpublished Doctoral dissertation, Immaculata University.
• Ekinci, Ö. (2019). Ortaöğretim okulu öğretmenlerinin kültürel zekâ düzeyleri ile çokkültürlü yeterlik algılarının incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Gay, G. (2010). Culturally responsive teaching: Theory, research, and practice (2nd ed.). New York, NY: Teachers College Press.
• Gezer, M., & Şahin, İ. F. (2017). Çokkültürlü eğitime yönelik tutum ve kültürel zekâ arasındaki ilişkinin YEM ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(38), 173-188.
• Gollnick, D. M. & Chinn, P. C. (1990). Multicultural Education in a Pluralistic Society. New York, NY: Macmillan.
• Gorski, P. C., & Covert, B. (2000). A working definition of multicultural education. Multicultural Pavilion, 1-4.
• Gutmann, A. (2004). Unity and diversity in democratic multicultural education: Creative and destructive tensions. Diversity and Citizenship Education: Global Perspectives, 71-96.
• Güleç, F. (2019). Sınıf öğretmenlerinin kültürel sermaye yeterlikleri ile çokkültürlü eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: Siirt ili örneklemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Günay, R., & Aydın, H. (2015). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ile ilgili yapılan araştırmalarda eğilim: Bir içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 1-22.
• Güngör, S., Buyruk, H., & Özdemir, Y. (2018). Öğretmen Adaylarının Çokkültürlülüğe İlişkin Tutumları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 816-837.
• Irvine, J. J., Armento, B. J., & Causey, V. E. (2001). Culturally responsive teaching: Lesson planning for elementary and middle grades. New York: McGraw-Hill.
• Kaba, S. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kişilik özellikleri ile çok kültürlü eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karadağ, Y. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çokkültürlü yeterliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Kaya, Y., & Söylemez, M. (2014). Öğretmenlerin Çokkültürlülük ve Çokkültürlü Eğitim Hakkındaki Görüşlerinin Belirlenmesi:(Diyarbakır Örneği). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11, 128-148.
• Kervan, S. (2017). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile epistemolojik inançları ve öğretim yaklaşımları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Koçak, S., & Özdemir, M. (2015). Öğretmen adaylarının çok kültürlü eğitime yönelik tutumlarında kültürel zekânın rolü. İlköğretim Online, 14(4), 1352-1369.
• Leung, L. (2015). Validity, reliability, and generalizability in qualitative research. Journal of family medicine and primary care, 4(3), 324-327.
• Lyons-Thomas, J., Liu, Y., & Zumbo, B. D. (2014). Validation practices in the social, behavioral, and health sciences: A synthesis of syntheses. In Validity and validation in social, behavioral, and health sciences (pp. 313-319). Springer, Cham.
• Mann, A. N. (2013). Integration of multicultural education into K-12 social studies courses: A case study. Unpublished Master Thesis, Walden University.
• Marangoz, G., Aydın, H., & Adıgüzel, T. (2015). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime karşı algısı. Turkish Studies, 10(7), 709-720.
• MEB (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar), Ankara.
• NCSS (2020). National curriculum standards for social studies: Introduction. https://www.socialstudies.org/standards/introduction adresinden 27 Nisan 2020 tarihinde edinilmiştir.
• Nieto, S. (1999). The light in their eyes: Creating multicultural learning communities. New York, NY: Teacher’s College Press.
• Noblit, G. W., & Hare, R. D. (1988). Meta-ethnography: Synthesizing qualitative studies. Newbury Park: Sage.
• Noblit, G. W., & Hare, R. D. (1999). Chapter 5: Meta-Ethnography: Synthesizing Qualitative Studies. Counterpoints, 44, 93-123.
• Onur Sezer, G., & Bağçeli Kahraman, P. (2017). Sınıf ve okul öncesi öğretmen adaylarının çokkültürlü eğitime yönelik tutumları ile kültürlerarası duyarlılıkları arasındaki ilişki: Uludağ üniversitesi örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 550-560.
• Özdemir, M., & Dil, K. (2013). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitime yönelik tutumları: Çankırı ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 215-232.
• Öztürk, A., & Güven, S. (2020). Analysing studies conducted on responsibility education in Turkey: A meta-synthesis study. Elementary Education Online, 19(2), 865-888.
• Öztürk Akçaoğlu, M., & Arsal, Z. (2018). Çokkültürlü yeterlik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(1), 261-270.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (3.Baskı). M. Bütün ve S. Beşir Demir (Çev. Edt.). Anakara: Pegem Akademi.
• Polat, S. (2015). The Evaluation of qualitative studies in Turkey about critical thinking skills: A meta-synthesis study. International Online Journal of Educational Sciences, 7(3), 229-243.
• Polat, S., & Ay, O. (2016). Meta-sentez: Kavramsal bir çözümleme. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 4(2), 52-64.
• Siviş, S. (2019). Öğretmenlerin eğitimde çok kültürlülük üzerine algılarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Sleeter, C. (2001). Preparing teachers for culturally diverse schools: Research and the overwhelming presence of whiteness. Journal of Teacher Education, 52(2), 94-106.
• Tari, D. (2019). Sınıf öğretmenlerinin öz duyarlık ve çokkültürlülüğe yeterliklerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Tileston, D. W. (2004). What every teacher should know about diverse learners. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Toraman, Ç., Acar, F., & Aydin, H. (2015). Primary school teachers' attitudes and knowledge levels on democracy and multicultural education: A scale development study. Revista de Cercetare si Interventie Sociala, 49, 41-58.
• Xu, Y. (2008). Methodological issues and challenges in data collection and analysis of qualitative meta-synthesis. Asian Nursing Research, 2(3), 173-183.
• Yazıcı, S., Başol, G., & Toprak, G. (2009). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim tutumları: Bir güvenirlik ve geçerlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 229-242.
• Yildirim, B. (2016). An Analyses and meta-synthesis of research on STEM education. Journal of Education and Practice, 7(34), 23-33.
• Yıldırım, M., Çalık, M., & Özmen, H. (2016). A meta-synthesis of Turkish studies in science process skills. International Journal of Environmental and Science Education, 11(14), 6518-6539.
• Yıldırım, Ö., Kurşun, E., & Göktaş, Y. (2015). The factors affecting the quality of in-service training on information and communication technologies. Education & Science, 40(178), 163-182.
• Yıldızlı, H., Acar Erdol, T., Baştuğ, M., & Bayram, K. (2018). A meta-synthesis on Turkish metaphor studies of teachers. Egitim ve Bilim, 43(193), 1-43.
• Yılmaz, F. (2016). Multiculturalism and multicultural education: A case study of teacher candidates’ perceptions. Cogent Education, 3(1), 1172394.
• Yücel-Toy, B. (2015). Türkiye’deki hizmet öncesi öğretmen eğitimi araştırmalarının tematik analizi ve öğretmen eğitimi politikalarının yansımaları. Eğitim ve Bilim, 40(178), 23-60.
• EK 1. META-SENTEZE DAHİL EDİLEN ÇALIŞMALAR
• Açıkalın, M. (2010). Sosyal bilgiler eğitiminde yeni yaklaşımlar: Çokkültürlü ve küresel eğitim. İlköğretim Online, 9(3), 1226-1237.
• Akar, C., & Yalçın, D. (2017). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler öğretmen kılavuz kitabında yer alan kavramlar listesinin demokrasi ve çokkültürlülük kavramları açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 21(2), 435-450.
• Akhan, O., & Yalçın, A. (2016). Sosyal bilgiler öğretim programlarında çokkültürlü eğitimin yeri. Trakya University Journal of Social Science, 18(2), 23-46.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27-40.
• Doğan, A. (2019). Çokkültürlülüğün 1968’den günümüze sosyal bilgiler ders kitaplarına yansıması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Fırıncı, T. (2006). Küreselleşmenin öğretim programları üzerindeki etkisi (İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programı örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kanatlı Öztürk, A. (2018). Çokkültürlü eğitim çerçevesinde hazırlanan etkinliklerle farklılıklara saygı değeri ve araştırma becerisi geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Keskin, Y., & Yaman, E. (2014). İlköğretim sosyal bilgiler programı ve ders kitaplarında yeni bir paradigma: Çokkültürlü eğitim. Turkish Studies, 9(2), 933-960.
• Seban, D., & Uyanik, H. (2016). Türkiye'de çokkültürlü egitim: 1-5. sinif programlarında yer alan kazanımlarin analizi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 6(1), 1-18.
• Şimşek, H., Dağıstan, A., Şahin, C., Koçyiğit, E., Yalçınkaya, G. D., Kart, M., & Dağdelen, S. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında Türkiye’de ilköğretim programlarında çokkültürlülüğün izleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 177-197.
• Taş, C. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretim programları ve ders kitaplarında çok kültürlülük: 1998 – 2017 sosyal bilgiler ders kitaplarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.