Müzeler ve Tarihi Mekânlarda Uygulanan Etkinlikler Aracılığıyla Öğrencilerin Sosyal Bilgilere Özgü Becerilerinin Geliştirilmesi

Yıl 2018, Sayı: 46, 294 - 324, 19.04.2018

Servet Üztemur , Erkan Dinç , İsmail Acun

https://doi.org/10.21764/maeuefd.349442

Cited By: 13

Öz

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 7. sınıf sosyal
bilgiler öğretimi bağlamında müzeler ve tarihi mekânlardan etkili yararlanmaya
yönelik öğretim etkinlikleri tasarlayarak bu etkinlikleri uygulamak ve bu
etkinliklerin öğrencilerin sosyal bilgilere özgü becerilerinin (değişim ve
sürekliliği algılama, tarihsel empati, gözlem, mekânı algılama, zaman ve
kronolojiyi algılama, sosyal katılım) geliştirilmesinde ne derece faydalı
olduğunu belirlemektir. Nitel araştırma yöntemi temelinde eylem araştırması
modeline göre desenlenen araştırma kapsamında Manisa ili Yunusemre ilçesinde
yer alan resmi bir ortaokuldaki 36 kişilik (20 kız, 16 erkek) bir sınıfla
Manisa’nın müzeleri ve tarihi mekânları içerisinden seçilen dokuz ayrı mekâna
(Manisa Müzesi, Muradiye Camisi, Tıp Tarihi Müzesi, tarihi Kula evleri, Sard
Antik Kenti, Sultaniye Külliyesi, Keskinoğlu Klasik Araç Müzesi, Manisa Ulu
Cami, Ravika Köyü Müzesi) yönelik müze öncesi okulda, müzede ve müze sonrası
okulda olmak üzere toplamda 34 ayrı etkinlik geliştirilerek uygulanmıştır. Uygulamaların, öğrencilerin sosyal bilgiler öğretim
programında yer alan becerilerini nasıl ve ne yönde etkilediğini ortaya koymak
amacıyla veri üretme aracı olarak gözlem, görüşme ve doküman analizi
kullanılmıştır. Gözlem ve görüşmeler yoluyla elde edilen verilere içerik
analizi; öğrenci ürünlerinden elde
edilen verilere doküman analizi yapılmıştır. Yapılan uygulamalar neticesinde
öğrencilerde sosyal bilgilere özgü becerilerin geliştiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler, müze ve tarihi mekanlarla eğitim, değişim ve sürekliliği algılama, zaman ve kronolojiyi algılama, tarihsel empati, mekanı algılama, gözlem, sosyal katılım

Kaynakça

• Adler, R. P. & Goggin, J. (2005). What do we mean by civic engagement?. Journal of Transformative Education, 3, 236-252.
• Akbaba, B., Keçe, M., & Erdem, M. (2012). Sosyal bilgiler dersinde çoklu ortam kullanımının öğrencilerin zaman-kronoloji ve değişim-sürekliliği algılama becerilerine etkisi. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 14(2). 237-257.
• Akça-Berk, N. (2012). Ortaöğretim 11. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde tarihsel canlandırma uygulaması: Bir eylem araştırması. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aktekin, S. (2009). Lise öğrencilerinin tarih derslerinde yerel tarih konularının öğretilmesiyle ilgili görüşleri. Milli Eğitim, 182, 331-351.
• Aktekin, S. (2010). Ortaöğretim tarih eğitiminde yerel tarihin yeri ve önemi. Eğitimde Kuram ve Uygulama 6(1), 86-105.
• Akyüz, G. (2009). Sanayi müzelerinin tarih eğitiminde kullanım durumu: Rahmi M. Koç Müzesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altun, A. (2016). Tarih merakına yönelik bir inceleme: fen-edebiyat fakültesi (aibü) tarih bölümü öğrencilerinin tarihe dair merakları. Turkish History Education Journal, 5(2). (390-436).
• Ata, B. (2002). Müzelerle ve tarihi mekânlarla tarih öğretimi: Tarih öğretmenlerinin “müze eğitimine” ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ata, B. (2013). Sosyal bilgiler eğitiminde müzelerin önemi. (edt. Turan, R. ve Ulusoy, K.). Sosyal Bilgilerin Temelleri. (s. 342-355). Ankara: Pegem Akademi.
• Ata, B. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde müzeler. (edt. Şimşek, A. ve Kaymakçı, S.). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi. (s.171-188). Ankara: Pegem Akademi.
• Avcı-Akçalı, A. (2013). Tarih öğretiminde merkeze bağımlılığın azaltılması yolunda bir çözüm önerisi: yerel tarih. Yayınlanmamış doktora tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Bogdan, R. C., & Biklen, S. K. (1998). Qualitative Research for Education: An Introduction to Theory and Methods. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon, Inc.
• Clarke, W. G., & Lee, J. K. (2004). The promise of digital history in the teaching of local history. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 78(2), 84-87.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge.
• Costello, P.J.M. (2007). Action research. Continuum Books: London.
• Çerkez, S. (2011). Sosyal bilgiler dersinde müze eğitimine dayalı öğretim uygulamalarının öğrencilerin akademik başarısına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Çulha, B. (2006). Tarihsel mekânlarda keşfederek öğrenme yoluyla sosyal bilgiler öğretimine yönelik öğrenci görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Demircioğlu, İ. H. (2015). Tarih öğretiminde öğrenci merkezli yaklaşımlar: Tarih bölümü özel öğretim yöntemleri. (Beşinci Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Dilek, D. (2007). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. (3. Basım). Ankara: Nobel Kitap.
• Dinç, E. ve Üztemur, S. (2017). Türkiye’de sosyal bilgiler ve tarih eğitiminde müzeler ve tarihi mekânlardan yararlanmaya yönelik araştırmaların içerik analizi. Milli Eğitim, 214, 61-84.
• Epik, C. (2004). Müzelerin lise öğrencilerinin tarih dersi başarıları ve hatırda tutma becerileri üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ferrance, E. (2000). Action research: Themes in education. USA: Northeast and Islands Regional Educational Laboratory at Brown University.
• Filiz, N. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde müze kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gallant K., Smale B. and Arai S. (2010). Civic engagement through mandatory community service: implications of serious leisure. Journal of Leisure Research, 42(2), 181-201.
• Gartenhaus, A. R. (2000). Yaratıcı düşünme ve müzeler. (Çeviri: Ruhiser Mergenci, Bekir Onur) Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Gökkaya, A. K. ve Yeşilbursa, C. C. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımının akademik başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 483-506.
• Hughes, A. & De Silva, H. (2013). One street twenty children and the experience of a changing town: Year 7 explore the story of a London street. Teaching History, 151, 55-63.
• Işık, H. (2008). İlköğretimde tarih konularının yerel tarih ile ilişkilendirilmesinin öğrenci başarısına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(4), 290-310.
• İlhan, A., Artar, M., Okvuran, A. ve Karadeniz, C. (2011). Müze Eğitim Modülü. Ankara: MDGF UNICEF Yayını.
• Johnson, A. P. (2014). Eylem araştırması el kitabı. Uzuner, Y. ve Anay, M. Ö. (çev. Edt.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kabapınar, Y. (2014). Kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler öğretimi. Dördüncü Baskı. Ankara: Pegem akademi.
• Karadeniz, C. ve Çıldır, Z. (2014). İngiltere’de müze eğitimi: Londra’dan izlenimler. Ankara: KalemKitap Yayınevi.
• Karadeniz, C., & Onur, B. (2015). Cultural diversity policies of the museums in the United Kingdom and sample practices from London. Journal of Human Sciences, 12(1), 109-128.
• Marino, M. P. (2012). Urban space as a primary source: Local history and historical thinking in New York City. The Social Studies, 103(3), 107-116.
• Marino, M. P. (2013). One building, many histories: Historical inquiry on a New York city street. The Social Studies, 104(4), 169-182.
• Marino, M. P., & Crocco, M. S. (2012). Doing local history: A case study of New Brunswick, New Jersey. The Social Studies, 103(6), 233-240.
• MEB. (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu (4-5. Sınıflar). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7.sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (Taslak Basım). Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2017). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). 29/10/2017 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=155 adresinden erişildi.
• Mercin, L. (2006a). Müzeler ve toplum. 03/04/2017 tarihinde http://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/Yrd.-Do%C3%A7.-Dr.-Levent-MERC%C4%B0N-M%C3%9CZELER-VE-TOPLUM.pdf kaynağından erişilmiştir.
• Mills, G. E. (2003). Action Research. A Guide for the Teacher Researcher. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education, Inc.
• Onur, B. (2012). Çağdaş müze, eğitim ve gelişim müze psikolojisine giriş. Ankara: İmge Kitabevi.
• Oruç, A. G. S. ve Altın, B. N. (2008). Müze eğitimi ve yaratıcı drama. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 125-141.
• Özen, R. ve Sağlam, H. İ. (2010). İlköğretim öğrencilerinin değişim ve sürekliliği algılayışı. Akademik Bakış Dergisi. Sayı 22. (1-15).
• Öztürk, M. (2010). Mekânı algılama becerisi. Safran, M. (edt.). Tarih Nasıl Öğretilir? (s. 83-94). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Seidel, S., & Hudson, K. (1999). Müze eğitimi ve kültürel kimlik. (Çev: Bahri Ata (Yayına Hazırlayan: Bekir Onur). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müze Egitimi Anabilim Dalı Yayınları No:1.
• Şar, E. ve Sağkol, T. (2013). Eğitim fakültelerinde müze eğitimi dersi gerekliliği üzerine. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 83-90.
• Tezcan-Akmehmet, K. (2005). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde arkeoloji müzelerinin nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tezcan-Akmehmet, K. (2008). Müzelerin tarih öğretiminde nesne merkezli eğitim etkinlikleriyle kullanılması ve ilköğretim sosyal bilgiler öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 180(4), 50-67.
• Tezcan-Akmehmet, K. ve Ödekan, A. (2006). Müze eğitiminin tarihsel gelişimi, İTÜ Dergisi, 3(1), 47-58.
• Virta, A. (2001). Student teachers’ conceptions of history. International Journal of Historical Learning, Teaching and Research, 2(1), 53-64.
• Yılmaz, K. (2007). Historical empathy and its implications for classroom practices in schools. The History Teacher, 40, (331-337).
• Yılmaz, A. Kaya, B. ve Çolak, K. (2009). Panorama 1453 Tarih Müzesi’nin eğitimsel değeri ve müze hakkındaki öğrenci görüşleri. IV. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 7-9 Ekim, İstanbul.
• Yılmaz, K. ve Koca, F. (2012). Tarihsel empati üzerine nitel bir araştırma: Tarih öğretmenlerinin algı, görüş ve deneyimlerinin incelenmesi. University of Gaziantep Journal of Social Sciences, 11(3). (855-879).
• Yorulmaz, E. (2016). Sosyal bilgiler dersi kapsamında okul dışı çevrelerin kullanımı: Çorum yatılı arkeoloji müzesinde bir gün. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sivas.