ERKEN ÇOCUKLUK EBEVEYN MEDYA ARACILIK ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME ÇALIŞMASI

Yıl 2020, Sayı: 53, 228 - 265, 31.01.2020

Müge Şen , Ergül Demir , Nergiz Teke Arif Yımaz

https://doi.org/10.21764/maeuefd.646852

Cited By: 8

Öz

Bu
çalışmada, erken çocukluk döneminde çocuğu olan ebeveynlerin çocuklarının medya
kullanımındaki aracılıklarını belirlemeye yönelik geçerli-güvenilir bir ölçek
geliştirme amaçlanmıştır. Ön çalışmada, alan yazın ve medya aracılık ölçekleri
incelenerek hazırlanan maddeler, okul öncesi eğitimi ve çocuk gelişimi alanında
doktora yapmış ve medyaya ilişkin çalışmaları olan dört ve ölçme değerlendirme
alanından bir olmak üzere beş uzmanın görüşlerine sunulmuştur. Uzmanların
görüşleri doğrultusunda düzenlemeler yapılarak 83 maddelik taslak form
oluşturulmuştur. Taslak form, 116 ebeveyn üzerinde uygulanmıştır. Maddelerde
düzenlemeler yapılarak Erken Çocukluk Ebeveyn Medya Aracılık Ölçeği (EÇEMAÖ) deneme
formu 58 madde olarak düzenlenmiştir ve maddeler, 5’li Likert tipi
ölçeklendirilmiştir ve 1-5 arası puanlanmıştır. Deneme uygulaması 855 ebeveynin
katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği çalışmalarında, Temel
Bileşenler Analizi (TBA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmıştır.
Güvenilirlik çalışmalarında ise Cronbach’ın alfa iç tutarlılık katsayısı
hesaplanmıştır. Uç değer incemeye bağlı olarak 184 (%21.5) gözlem, veri
setinden çıkarılmış, ileri analizler 671 ebeveynin verileri ile yürütülmüştür. Modelin uyum iyiliği indeks
değerleri yüksek düzeyde model-veri uyumu sağlayan bir yapı tanımlanabildiğini
göstermektedir (χ²/sd= 2.23, RMSEA=0.043, RMR=0.044, CFI=0.98, NFI
=0.97, GFI=0.89, RFI=0.96). Elde edilen yapıya yönelik güvenirlik düzeyleri
(Cronbach alfa katsayıları); bileşenler için sırasıyla .92, .86, .61, .83, .84,
.59 ve ölçek genelinde .91 olarak hesaplanmıştır. Bulgular sonucunda ölçeğin
geçerli-güvenilir bir araç olarak kullanımının uygun olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

: Ebeveyn, Medya, Erken Çocukluk

Kaynakça

• Ashley, S., Maksl, A. ve Craft, S. (2013). Developing a Media Literacy Scale. Journalism & Mass Communication Educator, 68 (1),7-21.
• Bağlı, M. T. (2002). Okulöncesi çocukların ve ailelerinin televizyon ilintili etkileşimleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bilgin Ülken, F. (2011). Televizyon izlemede anne-baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 195-216.
• Gündoğdu, Z., Seytepe, Ö., Pelit, B. M., Doğru, H., Güner, B., Arıkız, E., Akçomak, Z., Kale, E. B., Moran, İ., Aydoğdu, E. ve Kaya, E. (2016). Okul öncesi çocuklarda medya kullanımı. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 6-10.
• Haktanır, G. (2015). Okul öncesi eğitime giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• İnan, T. (2014). Medya okuryazarlığı: ortaokul öğrencilerinin ebeveynlerinin televizyon ve internete ilişkin tutum ve davranışlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35),
• Karakurt, N. (2015). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların televizyon izleme sıklığına bağlı olarak ailelere ve öğretmenlere verilen danışmanlığın çocukların duygusal ve davranışsal sorunlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Karaman,M. K. ve Karataş,A. (2009). Öğretmen adaylarının medya okuryazarlığı düzeyleri. İlköğ-retim Online, 8(3), 798-808.
• Korkmaz, Ö. ve Yeşil, R. (2011). Medya Ve Televizyon Okuryazarlık Düzeyleri Ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2).
• MEB. (2013). Milli Eğitim Bakanlığı Okul öncesi eğitim programı. Retrieved from https://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72
• Şirin, M. R. (1998) Televizyon çocuk ve aile. İstanbul :İz Yayıncılık.
• Simons, M., Meeus W. ve T’Sas, J. (2017). Journal of Media Literacy Education, 9(1), 99 -115.
• Tanrıöver, H. U. (2008). “Vadi”de büyüyen erkek çocuklar. Y. Giritli inceoğlu ve N. Akıner (Ed.). Medya ve çocuk rehberi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Yılmaz, K. ve Ersoyol, H. (2013). Medyanın değişen çocukluğa etkisi konusunda veli, öğretmen ve öğretmen adaylarının görüşleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (4),759-777.
• Valkenburg, P. M., Piotrowski, J. T., Hermanns, J ve de Leeuw, R. (2013). Developing and validating the Perceived Parental Media Mediation Scale: a self-determination perspective. Human Communication Research, 39, 445–469.
• Vraga, E.,Tully,M., Kotcher, J.,Smithson, A. ve Broeckelman-Post, M. (2016).A multi-dimensional approach to measuring news media literacy. Journal of Media Literacy Education 7(3), 41 – 53.