İşiten ve İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Özetleme Becerilerinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 19 Sayı: 3, 531 - 551, 01.09.2018

Halime Miray Sümer , Cebrail Turna

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.348310

Cited By: 8

Öz

Bu çalışmada sekizinci sınıfta öğrenim gören işiten ve işitme
yetersizliği olan öğrencilerin öyküleyici metinleri özetleme becerileri ve
oluşturulan metinlerin bağdaşıklık düzeyleri açısından değerlendirilmesi
amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Ankara İli’nde sekizinci sınıfta
öğrenim gören 15 işitme yetersizliği olan öğrenci, 15 işiten öğrenci
oluşturmaktadır. Yapılan analiz sonucunda özetlemenin içerik, biçim, dil ve
anlatım, metin yapısı alt boyutlarında ve özetleme toplam puanda işitme
yetersizliği olan öğrenciler ve işiten öğrenciler arasında anlamlı bir fark
bulunmuştur. İşiten öğrenciler özetleme becerisinin alt boyutlarına ve özetleme
becerisi toplam puanlarına göre işitme yetersizliği olan öğrencilerden daha
yüksek olduğu görülmüştür. Bağdaşıklık düzeyinde ise gönderim, eksiltili
anlatım, bağlama öğeleri alt boyutlarında ve bağdaşıklık araçlarını toplam
kullanım sıklıklarında işitme yetersizliği olan öğrenciler ve işiten öğrenciler
arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Bağdaşıklık düzeyinin değiştirim alt boyutunda
işiten ve işitme yetersizliği olan öğrenciler arasında anlamlı bir fark
bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

işitme yetersizliği olan öğrenciler, özetleme stratejisi, bağdaşıklık

Kaynakça

• Akamatsu, C. T. (1988). Instruction in Text Structure: Metacognitive Strategy Instruction for Literacy Development in Deaf Students. ACEHI Journal, 14(1), 13-32.
• Akçamete, G. (2003). İşitme yetersizliği olan çocuklar., A.Ataman (Editör). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş [special needs children and Introduction to special education]. Dördüncü Baskı. Ankara. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Aktaş, E., ve Bayram, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuduğunu anlamada özetleme stratejilerini kullanma becerilerinin değerlendirilmesi. [Evaluatıon of the usage skılls of summarızıng strategıes secondary school students] Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 346-360.
• Akyol, H. (2008). Türkçe Öğretim Yöntemleri. [Turkish Teaching Methods] Ankara: Kök Yayıncılık.
• Alvermann, D. E. (1982). Restructuring text facilitates written recall of main ideas. Journal of Reading, 754-758.
• Anderson, V., Hidi, S., ve Babadoğan, C. (1991). Özetlemenin Öğrencilere Öğretimi. [Teaching Summary] Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 24(2), 587-594.
• Antia, S. D., Reed, S., ve Kreimeyer, K. H. (2005). Written language of deaf and hardof-hearing students in public schools. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 10(3), 244-255.
• Arslan-Erol, H. (2010). Kilis Ağzında Dönüşlülük Zamiri. [The reflexive pronoun in Kilis dialect] Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 345-356.
• Bae, J. (2001). Cohesion and coherence in children's written English: Immersion and English-only classes. Issues in Applied Linguistics, 12(1), 51-88.
• Belet, Ş. D., ve Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. [Effectiveness of learning strategies over reading comprehension, writing skills and learners' atitudes towards Turkish course] Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 69-86.
• Beyreli, L., Z. Çetindağ, A. Celepoğlu. (2005). Yazılı ve Sözlü Anlatım. [Written and Oral Expression] Ankara. Pegem A Yayıncılık.
• Braxton, D. M. (2009). The effects of two summarization strategies using expository text on the reading comprehension and summary writing of fourth-and fifth-grade students in an urban, title 1 school (Doctoral dissertation, University of Maryland). Retrieved from http://search.proquest.com/
• Brown, A. L., ve Day, J. D. (1983). Macrorules for summarizing texts: The development of expertise. Journal of verbal learning and verbal behavior, 22(1), 1-14.
• Bulut, P. (2013). İlköğretim 5. Sınıf öğrencileri ve öğretmenlerinin özetleme stratejilerinin değerlendirilmesi: Türkçe dersi örneği [The evaluation of summarizing strategies of the primary school 5th grade students and teachers: Turkish lesson example]. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (Thesis Number:328866 )
• Burman, D., Evans, D., Nunes, T., ve Bell, D. (2008). Assessing deaf children's writing in primary school: Grammar and story development. Deafness & Education International, 10(2), 93-110.
• Calhoon, M. B. (2005). Effects of a peer-mediated phonological skill and reading comprehension program on reading skill acquisition for middle school students with reading disabilities. Journal of Learning Disabilities, 38(5), 424–433.
• Calp, M. (2010). Özel Eğitim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi. [Teaching Turkish as a special education area] Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Cavkaytar, S. (2010). Dengeli Okuma Yazma Yaklaşımının Türkçe Öğretiminde Uygulanması: İlköğretim 5. Sınıfta Bir Eylem Araştırması. [Application of balanced literacy in Turkish education: An action research with 5th grade] Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. (Thesis Number 249400)
• Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin öyküleyici anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri.[Cohesion, coherence and text elements in narrative texts of primary school students] Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (Thesis Number 205427)
• Çıkrıkçı, S. S. (2008). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. [Primary school students summarizing skill development ] Dil Dergisi, 141, 19-35.
• Day, J. D. (1980). Teaching summarization skills: A comparison of training methods (Doctoral dissertation, University of Illinois at Urbana-Champaign).
• Deneme, S. (2009). İngilizce öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri. [Preference for use in summarization strategies of English teacher candidates] Journal of Language and Linguistic Studies, 5(2), 85-91.
• deVilliers, P. ( 1991 ). English literacy development in deaf children: Directions for research and intervention. In J. Miller (Ed.), Research on child language disorders: A decade of progress (pp. 277 – 284) . Austin TX: Pro-Ed.
• Erdem, C. (2012). Türk dili ve edebiyatı öğretmen adaylarının özetleme stratejilerini kullanım tercihleri ve metin dil bilimsel bir özetleme çalışması. [Summation strategies use preferences of Turkish language and literature teacher candidates and study of a text linguistics summation] Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 36-52.
• Erdiken, B., (2010). İşitme engelli öğrencilere yazılı anlatım öğretiminde iki yaklaşım ve değerlendirme. [Two approaches of teaching written expression for hearing impaired students and their assessment ] Milli Eğitim Dergisi, 39(186), 85- 105.
• Garner, R. (1982). Efficient Text Summarization Costs and Benefits. The Journal of Educational Research, 75(5), 275-279.
• Girgin, Ü. (2002). İşitme Engelli Çocuklarda Yazma Süreci, 12. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Kitapçığı: Yöntemler –Yaklaşımlar-Stratejiler [Methods-Approaches-Strategies] (11-12 Kasım 2002). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Gormley, K. ve Sarachan –Deily, B. (1987). Evaulating hearing impaired students’ writing: A practical approach. Volta Rewiev, 89,157-170.
• Görgen, İ. (1997). Özetleme ve bilgi haritası oluşturma öğretiminin bilgilendirici bir metni öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi. [The Effect of instruction of summarizing and knowledge -map formation to learning and recal leves of a expository text] Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara. (Thesis Number:63890)
• Graham, S., ve Harris, K. R. (2012). Writing better: Effective strategies for teaching students with learning difficulties. Baltimore: Brookers Publishing Company.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. [Turkish Teaching and Mental Structuring.] Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Heefner, D. L. ve Shaw, P. C. (1996). Assessing the written narratives of deaf students using the six-trait analytical scale. Volta Review, 98(1), 47-68.
• Hiebert, E. H., Englert, C. S., ve Brennan, S. (1983). Awareness of text structure in recognition and production of expository discourse. Journal of Reading Behavior, 15(4), 63-79.
• Jitendra, A. K., ve Gajria, M. (2011). Reading comprehension instruction for students with learning disabilities. Focus on Exceptional Children, 43(8), 1-16.
• Justice, L., Invernizzi, M., Geller, K., Sullivan, A., ve Welsch, J. (2005). Descriptive developmental performance of at-risk preschoolers on early literacy tasks. Reading Psychology, 26(1), 1-25.
• Karasu, H. P. (2004). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım beceri düzeylerini değerlendirilmesi. [Assessment of writing skills of hearing impaired students who attend mainstream classes] Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. (Thesis Number 143978)
• Karasu, H. P. (2014). İşitme Yetersizliği Olan Öğrencilerin Yazılı Ürünleri Gözden Geçirme ve Düzeltme Evresine Duydukları İhtiyacın Belirlenmesi. [Determination of hearing-impaired students’ requirements for editing and revision of written texts] Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1089-1109.
• Karasu, H. P. ve Girgin, Ü. (2007). Kaynaştırmadaki işitme engelli öğrencilerin yazılı anlatım beceri düzeylerinin değerlendirilmesi. [Assessment of writing skills of hearing impaired students who attend mainstream classes]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 467-488.
• Karasu, H. P., Girgin, Ü. ve Uzuner, Y. (2013). Okuma becerilerini değerlendirmede Formel Olmayan Okuma Envanteri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Kim, W., Linan-Thompson, S., ve Misquitta, R. (2012). Critical factors in reading comprehension ınstruction for students with learning disabilities: A research synthesis. Learning Disabilities Research & Practice, 27(2), 66–78.
• Klecan-Aker, J., Blondeau R. (1990). An examination of the written stories of hearing ımpaired school age children. Volta Rewiev, 92, 275-282.
• Konrot A. İletişim yetersizliği olan çocuklar. Ataman A. (Editör) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. [Children with communication disability. Ataman A. (Editor) Special Needs Children and Special Education Introduction] Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara: 2005: 261- 287.
• Korkmaz, Zeynep (2003). Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK Yayınları
• Marschark, M., ve Wauters, L. (2008). Language comprehension and learning by deaf students. Deaf cognition: Foundations and outcomes, 309-350.
• Marschark, M., Lang, H. G., ve Albertini, J. A. (2002). Educating deaf students: From research to practice. New York: Oxford University Press.
• Marschark, M., Mouradian, V., ve Hallas, M. (1994). Discourse rules in the language productions of deaf and hearing children. Journal of Experimental Psychology, 57, 89-107.
• Maxwell, M. , ve Falick, T. ( 1992 ). Cohesion and quality in deaf and hearing children’s written English. Sign Language Studies, 77(1), 345 – 371.
• Özkan, B. (2004). Metindilbilimi metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in onikiye bir var adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. [Text linguistics and text linguistics cohesion at the story ‘Onikiye Bir Var’ by Haldun Taner] Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 167-184.
• Peterson, L. (1983). Summarization strategies of deaf and hearing adolescents. Unpublished manuscript. University of Rochester, Center for Psychological Development, Rochester, NY.
• Peterson, L. (1985). Summarization Strategies of Deaf and Hearing College Students. Unpublished doctoral dissertation, University of Rochester, Rochester, NY.
• Peterson, L. (1986). “Summarization Strategies of Deaf and Hearing College Students” Paper presented at Annual Meeting of the American Educational Research Association, San Francisco, CA.
• Peterson, L. (1986). Summary writing strategies of deaf college students: A discussion of a recent investigation. Quarterly Letter of the Teachers of Language Arts (Themes), 2(2), 5-6.
• Peterson, L., and French, L. (1988). Summarization Strategies of Hearing Impaired and Normally Hearing College Students. Journal of Speech and Hearing Research. 31: 327-337.
• Ramadan, S. M. S. (2003). Cohesion in written works of the twelfth grade students of literary and scientific streams at state secondary schools in jordan. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. (Thesis Number:133901)
• Schirmer, B. R. (2000). Language and literacy development in children who are deaf. Boston, MA: Allyn & Bacon Inc.
• Schirmer, B. R. (2001). Psychological, social and educational dimensions of deafness. Boston: Allyn and Bacon.
• Seçkin, P., Arslan, N., ve Ergenç, S. (2014). Bağdaşıklık ve tutarlılık bakımından lise ve üniversite öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri. [Writing skills of high school and university students in terms of coherence and consistency] Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 340-353.
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Kuramdan uygulamaya. [Development, learning and instruction: From theory to application] (12. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Singer, B., ve Bashir, A. ( 2004 ). Developmental variation in writing composition skills. In C. Stone, E. Silliman, B. Ehren, ve K. Apel (Eds.), Handbook of language and literacy: Development and disorders (pp. 559 – 582) . New York: Guilford Press.
• Solomon, P. (2012). The effects of graphic organizers on ımproving the summarizing skills of fourth grade students (Master dissertation). Retrieved from http://search.proquest.com/
• Strassman, B. K. (1997). Metacognition and reading in children who are deaf: A review of the research. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 2, 140 –149.
• Tarchi, C. (2015). Fostering reading comprehension of expository texts through the activation of readers' prior knowledge and inference-making skills. International Journal of Educational Research, 72, 80-88.
• Tok, Ş. , Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersinde özetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri. [Effects of summary and note taking strategies on reading comprehension and retention] Eurasian Journal of Educational Research, 28,113-122.
• Tompkıns, G.E. (2006). Literacy For The 21st Century. A Balanced Approach. (Fourth Edition). New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall.
• Turğut, N. (2012). İşitme engelli 10-14 yaş arası çocuklarda işitme düzeyi ile yazılı dil becerisi ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, Türkiye). [Examination of relationship between written language skills and level of hearing in 10-14 years old hearing impaired children] http://tez.yok.gov.tr/Ulusal Tez Merkezi/’ nden elde edilmiştir. (Tez No: 334229).
• Tüfekçioğlu, U. (1992). Kaynaştırmadaki işitme engelli çocuklar: Eskişehir ilindeki normal okullarda eğitim gören işitme engelli öğrencilerin durumu. [Hearing-impaired children in mainstreamed: The situation of hearing-impaired students studying in normal schools in Eskişehir] Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Varonis, E. M., ve Gass, S. M. (1985). Miscommunication in native/nonnative conversation. Language in society, 14(3), 327-343.
• Vaughn, S., Linan-Thompson, S., ve Hickman-Davis, P. (2003). Response to treatment as a means for identifying students with reading/ learning disabilities. Exceptional Children, 69(4), 391–410.
• Westby, C., Culatta, B., Lawrence, B., ve Hall-Kenyon, K. (2010). Summarizing expository texts. Topics in Language Disorders, 30(4), 275-287.
• Yılmaz, Ö. (2012). 11. Sınıf öğrencilerine ait öyküleyici metinlerin bağdaşıklık ve tutarlılık açısından incelenmesi. [The research of narrative texts of 2.grade students in the way of coherence and cohesion] Yüksek Lisans Tezi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Thesis Number:322226 )
• Yoshinaga-Itano, C. ve Downey, D. M. (1996). The Effect of Hearing Loss on the Development of Metacognitive Strategies in Written Language. Volta Review, 98(1), 97-143.
• Yoshinaga-Itano, C., ve Downey, D. M. (1992). When a Story Is Not a Story: A Process Analysis of the Written Language of Hearing-Impaired Children. Volta Review, 94(2), 131-58.
• Yoshinaga-Itano, C., Snyder, L. S., ve Mayberry, R. (1996a). Can lexical/semantic skills differentiate deaf or hard of hearing readers and non-readers? The Volta Review, 98, 39 –61.
• Yoshinaga-Itano, C., Snyder, L. S., ve Mayberry, R. (1996b). How deaf and normally hearing students convey meaning within and between written sentences. The Volta Review, 98, 9 –38.