Öğretmenlerin Bireysel Yenilikçilik Düzeyleri ile Yenilikçi Okul Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 60, 226 - 252, 15.01.2024

Yeliz Abbak Gürcü Erdamar

https://doi.org/10.9779/pauefd.1108835

Öz

Bu çalışmada ihtiyaç duyulan bir topluma dönüşmekte çok önemli görevleri olan öğretmenlerin bireysel yenilikçilik düzeyleri ile yenilikçi okul algıları arasındaki ilişkiyi incelemek; cinsiyet, kıdem, okul türü ve eğitim düzeyi gibi değişkenler açısından da öğretmenlerin yenilikçilik ve yenilikçi okul algılarının farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinden faydalanılan araştırmanın örneklemini Türkiye’de çeşitli illerde devlet okullarında görev yapan ve kolay ulaşılabilir örnekleme yöntemi ile çalışmaya dahil edilen 472 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak kişisel bilgi formunun yanında, Hurt, Joseph, Cook tarafından geliştirilip Kılıçer ve Odabaşı (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan likert tipinde “Bireysel Yenilikçilik Ölçeği” ile Aslan ve Kesik (2016) tarafından geliştirilmiş “Yenilikçi Okul Ölçeği” kullanılmıştır. İstatiksel analizler sonucunda öğretmenlerin bireysel yenilikçilik düzeyleri ile yenilikçi okul algıları arasında olumlu ve düşük düzeyde bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca genel olarak öğretmenlerin çoğunluğunun yeniliği benimseme kategorileri içerisinde sorgulayıcı kategoride yer aldıkları ve düşük düzeyde yenilikçi oldukları sonucuna ulaşılırken genel ortalamaları incelendiğinde ise yenilikçi okul algılarının yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Değişkenler açısından ise sadece okul türü değişkeninde gruplar arasında anlamlı farklılık olduğu ve buna göre de okul öncesi öğretmenlerinin yenilikçi okul algılarının ilkokul ve ortaokul öğretmenlerinden daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yenilikçilik, öğretmenler, yenilikçi okul, Bireysel yenilikçi

An Investigation of the Relationship Between the Individual Innovativeness Level of Teachers and Their Perceptions of Innovative Schools

Öz

This study aims to examine the relationship between the individual innovativeness level of teachers, whose role is very significant in transforming into a desired society, and their perceptions of innovative schools, and to determine whether teachers' perceptions of innovativeness and innovative schools differ in terms of variables such as gender, seniority, school type, and education level. The study utilized the relational survey model, and the sample consisted of 472 teachers working in public schools in various provinces in Turkey and included in the study with the convenience sampling method. Besides the personal information form, the Likert-type "Individual Innovativeness Scale" developed by Hurt, Joseph, and Cook and adapted into Turkish by Kilicer and Odabasi (2010), and the "Innovative School Scale" developed by Aslan and Kesik (2016) were used as data collection tools. Statistical analyses revealed a positive and low-level relationship between teachers' individual innovativeness levels and their perceptions of innovative schools. Furthermore, it was concluded that the majority of the teachers were in the questioning category within the categories of adopting innovation and that they were low-level innovative, while their perceptions of innovative schools were found to be at a high level when their general mean scores were examined. It was concluded that there was a significant difference between the groups regarding the variables only in the school level variable and accordingly, preschool teachers' perceptions of innovative schools were higher than primary and secondary school teachers.

Anahtar Kelimeler

Innovativeness, Teachers, Innovative school, Individual innovator

Kaynakça

• Açıkgöz Ersoy, B., Muter Şengül, C. (2008). Yenilikçiliğe yönelik devlet uygulamaları ve AB karşılaştırması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15, 59-74.
• Akyüz, Y. (2011). Türk eğitim tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Argon, T. ve Özçelik, N. (2008). İlköğretim okulu yöneticilerinin değişimi yönetme yeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 70- 89.
• Aslan, H. & Kesik, F. (2016). Yenilikçi okul ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(4), 463-482.
• Aslan, H. & Kesik, F. (2018). Lise öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik özelliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Journal of Human Sciences, 15(4), 2215-2228.
• Aslaner, E. (2010). Örgütsel değişim ve yenilikçilik: bir özel okul örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bayrakçı, M., & Eraslan, F. (2014). Ortaöğretim okul yöneticilerinin inovasyon yeterlilikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (28), 96-135.
• Bayraktar, H. V., & Karabulut, A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin yenilikçilik durumlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13 (70), 1-21.
• Başaran, S., & Keleş, S. (2015) Yenilikçi kimdir? Öğretmenlerin yenilikçilik düzeylerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(4), 106-118.
• Beal, G. M. & Bohlen, J. M. (1956). The diffusion process. Farm foundation,increasing understanding of public problems and policies, 111-121.
• Bodur, E., & Argon, T. (2019). Yenilikçi okul ve örgüt iklimine ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 75-88.
• Bozkurt, B.E. (2019). Mesleki ve teknik anadolu lisesi müdürlerinin inovasyon yeterlilikleri ile okulların yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bubner, D. (2009). Leading and benchmarking system-wide educational innovation. 9th International Confederation of Principals World Convention.
• Bülbül, T. (2012). Okul yöneticilerinin yenilik yönetimine ilişkin yeterlik inançları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14(1), 45-68.
• Çetin, D., & Bülbül, T. (2017). Okul yöneticilerinin teknostres algıları ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1241-1264.
• Çiftçi, Z. B., Akgün, L., & Deniz, D. (2013). Dokuzuncu sınıf matematik öğretim programı ile ilgili uygulamada karşılaşılan sorunlara yönelik öğretmen görüşleri ve çözüm önerileri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 3(1), 1-21.
• Çoklar, A. N. & Özbek, A. (2017). Analyzing of relationship between teachers’ individual innovativeness levels and their tpack self-efficacies. Journal of Human Sciences, 14(1), 427-440.
• Çuhadar, C., Bülbül, C. & Ilgaz, G. (2013). Öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik özellikleri ile teknopedagojik eğitim yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İlköğretim Online 12(3), 797-807.
• Dağhan, E. (2019) Okulların yenilikçi olma özelliklerinin öğretmenlerin iş doyumu ve örgütsel bağlılıkları ile olan ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Universitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Edwards, J. L., Green, K. E., & Lyons, C. A. (2002). Personal empowerment, efficacy, and environmental characteristics. Journal of Educational Administration.
• Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2009). How to design and evaluate research in education (7th ed.). Boston: McGraw Hill Higher Education.
• Fuller, R. B. (1982). Criticalpath. New York: St Martin’s Press.
• Güven, İ. (2001). Öğretmen yetiştirmenin uluslararası boyutu. Milli Eğitim Dergisi, 150(10), 20-27.
• Giray, N. (2006). Okul yöneticilerinin yönetimsel karar verme/ problem çözme yeterliliği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hurt, H. T., Joseph, K. & Cook, C. D. (1977). Scales for the measurement of innovativeness. Human Communication Research, 4, 58-65
• Işık, C. & Meriç, S. (2005). Otel yöneticilerinin bireysel yenilikçi kapsamında değerlendirilmesi: Van ili örneği. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 4( 1), 1-16.
• Işık, C., Işık, Z. & Tırak, L. (2016). Turizm amaçlı konaklama işletmelerinde duygusal emek ile bireysel yenilikçilik ilişkisi: Palandöken örneği. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 2(2), 117-133.
• Karagöz, N., & Doğan, A. (2016). Eleştirel düşünme bağlamında DKAB dersi programlarının temel eğitim yaklaşımı yapılandırmacılığın uygulanmasının değerlendirilmesi. Dini Araştırmalar, 19(48), 77-102.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş, S., Gök R., & Özçetin, S. (2015). Okul yöneticilerinin yenilik yönetimi yeterliklerine ilişkin öğretmen algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(33), 167-185.
• Kayasandık, A. E., (2017). Öğretmenlerin bireysel yenilikçilik ve değişime hazır olmalarının algılanan örgütsel destek ile ilişkisi: Samsun’da bir çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(54), 511-527.
• Kılıçer, K (2011). Bilgisayar ve öğretim teknolojileri eğitimi öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik profilleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kılıç, H. (2015). İlköğretim branş öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Kılıç, H. & Ayvaz Tuncel, Z. (2014). İlköğretim branş öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeyleri ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(7), 25-37.
• Kocasaraç, H., Karataş, H. (2018). Yenilikçi öğretmen özellikleri: bir ölçek geliştirme çalışması. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 34-57.
• Kocasaraç, H. (2018). Fen ve sosyal bilimler lisesi öğretmenlerinin yenilikçilik durumlarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Kurt, T. (2010). Development of school climate scale (SCS), Validity and reliability study. Eğitim ve Bilim, 35(157), 167.
• Leavitt, C., & Wallton, J. (1975). Development of a scale for innovativeness. Advances in Consumer Research,2, 545- 554.
• Matthews, J. H., (2003). Knowledge Management and organizational learnıng: Strategıes and practices for innovation’. Organizational Learning and Knowledge 5th International Conference, Lancaster University, UK.
• Milli Eğitim Bakanlığı, (2010). Yenilikçi öğretmenler eğitimi - yenilikçi öğretmenler kaynak kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2017). Öğretmen strateji belgesi. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/09140719_Strateji_Belgesi_Resmi_Gazete_sonrasY_ilan.pdf adresinden 01.02.2022 tarihinde erişim sağlaanmıştır.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf. adresinden 04.03.2022 tarihinde erişim sağlanmıştır
• Musluoğlu, A. (2008). Eğitimde inovasyon. Global Education Seminer Sunusu. İstanbul.
• Mürtezaoğlu, S. (2015). Pozitif -negatif duyguların, otomatik düşüncelerin ve bazı kişisel değişkenlerin okul yenilik yönetimi yeterlilik inanç düzeyleri üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ömür Y. E. (2014). Lise Yöneticilerinin Yenilik Yönetimi Becerileri İle Okullardaki Örgütsel Öğrenme Mekanizmalarına Yönelik Öğretmen Görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özbek, A. (2014). Öğretmenlerin yenilikçilik düzeylerinin tpab yeterlikleri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özden, Yüksel. (2008). Eğitimde Yeni Değerler, Eğitimde Dönüşüm (6.bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Özgür, H. (2013). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri ile bireysel yenilikçilik özellikleri arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 409-420.
• Özgür, İ. N. (2017). Okul kültürü ve örgütsel adaletin okulun yenilikçi iklimiyle ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Pekdoğan, H. (2017). Yeni kamu yönetimi çerçevesinde iç güvenlik hizmetlerinin modernizasyonu: jandarma teşkilatında görevli personelin yenilikçilik düzeyleri üzerine bir uygulama. The Journal of International Social Research, 10(48), 647-652.
• Pervaiz, K., A. (1998). Culture and climate for innovation. European Journal of Innovation Management, 1 (1), 30-43.
• Pınarcık, Ö. Özözen Danacı, M., Deniz, M. E., Eran, N. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme yeterliklerine yönelik algıları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(4), 1966-1983.
• Ritchhart, R. (2004). Creative teaching in the shadow of the standards. Independent School, 63, 32–40.
• Rogers, E. M. (1995). Diffusion of innovations. New York: Free.
• Rogers, R.K. ve Wallace, J.D. (2011) Predictors of technologyintegration in education: astudy of anxietyandinnovativeness in teacherpreparation. Journal of Literacyand Technology, 12(2), 28-61.
• Smith, K. (2009). Innovation in public education: Problems and opportunities. http://www.newschools.org/files/innovation-in-education.pdf), Retrieved on March 2, 2022.
• Şahin, F. (2016). Öğretmen adaylarının bilişim teknolojileri kabul düzeyleri ile bireysel yenilikçilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Şahin-İzmirli, Ö. & Gürbüz, O. (2017). An investigation of the relationship between the individual innovativeness and problem solving skills of teacher candidates: The case of Çanakkale Onsekiz Mart University. SDU International Journal of Educational Studies, 4(1), 29-43.
• Tabak, A. , Erkuş, A. , Meydan C. H (2010). The Relationship Between Locus of Control And Innovative Individual Behaviors: Mediating Effect of Tolerance For Ambiguity And Risk Taking on Innovativeness. Anadolu University Journal of Social Sciences 10(1), 159-176.
• Tavlı, O. (2009). Lise öğretmenlerinin problem çözme becerileri ile tükenmişlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tezcan, M. (2009). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Şafak Matbaacılık Ltd.
• Turhan, A. (2009). Kültürün tüketici yenilikçiliği üzerindeki etkisi üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Dil Kurumu (TDK) (2022). Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr adresinden 20.11.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Ülgen, G. (1997). Eğitim Psikolojisi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Ünal, H.(2014). Üniversite öğrencilerinin bireysel yenilikçilik kategorilerinin belirlenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi. 4(11), 68-74.
• Varış, F. (1982). Eğitimde yenileşme kavramı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(1), 56-60.
• Watt, D. (2002). How innovation occurs in high schools within the network of innovative schools: The four pillars of innovation research project. Retrieved January 9, 2022 from http://www. bishops.k12.nf.ca/poster2004/fourpillars.pdf.
• Yapıcı, İ. Ü., & Kaya, S. (2020). Biyoloji öğretmenlerinin bireysel yenilikçilik düzeylerinin incelenmesİ (Diyarbakır ili örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(73), 348-362.
• Yaşar, İ.(2020). İlkokul ve ortaokullarda çalışan öğretmenlerin perspektifinden okullarının yenilikçilik düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz Öztürk, Z. ve Summak, M. S. (2014). Investigation of primary school teachers individual innovatıveness. International journal of science culture and sport, (1), 844‐853.
• Yılmaz, N. (2013). Okul öncesi öğretmen adaylarının bireysel yenilikçilik düzeyleri ve öğretim amaçlı bilgisayar kullanımına yönelik algılanan özelliklerin araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, F., Soğukçeşme, G., Ayhan, N., Tuncay, S., Sancar, S. & Deniz, Y. M. (2014). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının mesleki yenilikçilik düşüncelerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(27), 259-276.
• Yokuş, G., & Yelken, T. Y. (2016). Yenilikçi materyal tasarlamanın sınıf öğretmeni adaylarının yenilikçilik düzeylerine etkisi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 5(3), 857-878.
• Yuan, F. & Woodman, R.W. (2010). Innovative behavior in the workplace: The role of performance and Image outcome expectations. Academic Management Journal, 53(2), 323-342.
• Yurdabakan, İ. (2002). Küreselleşme konusundaki yaklaşımlar ve eğitim. Eurasian Journal of Educational Research, 6, 61-66.
• Yüner, B. & Özdemir, M. (2020). Okul yenilikçiliği ile öğretmen yaratıcılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (PAU Journal of Education), 50, 162-179. doi: 10.9779/pauefd.538207.