An Evaluation of the Decisions Taken About Citizenship, Democracy and Human Rights Education in the National Education Councils

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 1, 819 - 854, 29.11.2018

Zihni Merey Selahattin Kaymakcı

Öz

The National Education Councils
are wide-ranging meetings in which all kinds of issues related to Turkish
National Education are discussed, negotiated and determined by the authorities.
The National Education Councils, first organized in 1939, are open to people
from all walks of life and discusses the Turkish education system problems and
produces scientific recommendations to current issues.  From this aspect, The National Education
Council exists as an advisory body which directs the education policies. The
current research aims to investigate the decisions taken about citizenship,
democracy, and human rights by the National Education Councils. Document analysis
method -one of the qualitative research methods- was used in the study. Within
this context, digital and printed books including the National Education
Council decisions since 1939 have been reviewed. As a result, apart from 14^th
council organized in 1981 and 10^th council organized in 1993, all
the National Education Councils included subjects related to citizenship,
democracy and human rights education. However, when examining the reflection of
citizenship, democracy and human rights education issues negotiated in the
councils to the final reports, some differences are striking. Besides, it is
also understood that, directly or indirectly, the decisions include
citizenship, democracy and human rights education. While the direct decisions
seem to be taken in 2nd, 4^th, 9^th, 12^th, 17^th
and 18^th councils, it was found that indirect decisions were taken
in 3^rd, 5^th, 6^th, 7^th, 11^th,   13^th, 15^th and 16^th
councils.

Anahtar Kelimeler

Citizenship, democracy, human rights, education, council

Millî Eğitim Şûraları’nda Vatandaşlık, Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimine İlişkin Alınan Kararların Değerlendirilmesi

Öz

Millî Eğitim Şûraları,
Türk Millî Eğitimi ile alakalı her türlü konunun yetkililer ile görüşüldüğü,
tartışıldığı ve karara bağlandığı geniş çaplı toplantılardır. Birincisi 1939
yılında gerçekleştirilen Millî Eğitim Şûraları günümüzde de eğitim sistemi ve
sorunlarının tartışıldığı, her kesimden insana açık olup mevcut problemlere
bilimsel öneriler üretmektedir. Bu yönüyle Millî Eğitim Şuraları, eğitim
politikalarına yön verici bir yapı olarak varlığını devam ettirmektedir. Bu
çalışmanın amacı Millî Eğitim Şûraları’nda vatandaşlık, demokrasi ve insan
hakları eğitimiyle ilgili alınan kararları ele alıp değerlendirmektir.
Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme kullanılmıştır. Bu
bağlamda 1939’dan günümüze Millî Eğitim Şûraları Kararları’nı içeren dijital ve
basılı kitaplar incelenmiştir. Sonuç olarak 1981 yılında düzenlenen X. ve 1993
yılında düzenlenen XIV. şûralar dışında, 2014’e kadar olan tüm Millî Eğitim
Şûralarında vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları eğitimi kapsamında
değerlendirilen konulara yer verilmiştir. 
Bununla birlikte vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları eğitimine
ilişkin şûralarda konuşulan konuların sonuç raporlarına yansıma durumuna
bakıldığında göze çarpan birtakım farklılıklar irdelenmiştir. Ayrıca kararlarda
doğrudan veya dolaylı olarak vatandaşlık, demokrasi ve insan hakları eğitimine
yer verildiği anlaşılmaktadır. Doğrudan kararların II., IV., IX., XII., XVII.
ve XVIII. şûralarda alındığı görülürken, dolaylı kararların ise III., V., VI.,
VII., XI., XIII., XV., XVI. şûralarda alındığı tespit edilmiştir.  

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık, demokrasi, insan hakları, eğitim, şura

Kaynakça

• Akyüz, Y. (1997). Türk Eğitim Tarihi. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
• Alemdar, M. (2007). Millî Eğitim Sura Kararlarında Türkçe Öğretimi Sorunu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Ambarlı, A. (2010). Türkiye’de Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programları (Değişikler, Düzenlemeler, Güncellemeler). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Aslaner, N. (2008). Millî Eğitim Şûraları ve Eğitim (1939-1946). (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ata, B. (2008). 1943’teki İkinci Millî Eğitim Şûrasının Tarih Eğitimi Kararlarından Birinin ygulanması: Bir Histomap’in Yapım Öyküsü. Educational Sciences: Theory & Practice 8 (2), 338-345.
• Ayaz, T. (2009). Millî Eğitim Şûralarında Tarih Öğretimi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Atatürk, M. K. (1993). Söylev. İstanbul: Çağdaş Yayınları.
• Aydemir, Ş. S. (2000). İkinci Adam. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Balcı, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Araştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Başgöz, İ. (1995). Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi. İstanbul: MEB Yayınevi.
• Bogdan, R.C. & Biklen, S.K. (1992). Qualitative Research for Education to Theory and Methods. Boston: Allyn and Bacon A Division of Simon & Schuster Inc.
• Çeçen, M. A ve Çiftçi, Ö. (2008). Millî Eğitim Şûralarında Türkçenin eğitimi ve öğretimiyle ilgili görüş ve kararlar, Millî Eğitim Dergisi, 179, 25-37.
• Deniz, M. (2001). Millî Eğitim Şûralarının Tarihçesi ve Eğitim Politikalarına Etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Efendioğlu, N. (2013). Millî Eğitim Şûralarında Din ve Ahlak Eğitimi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Er, S. (2006). 1961-1987 Yılları Arasında Gerçekleştirilen Millî Eğitim Şûraları ve Alınan Kararların Uygulamaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ergün, M. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri: Nitel araştırma. http://www.egitim.aku.edu.tr/nitelarastirma, 15.06.2014 tarihinde alınmıştır.
• Ergün, M. (1997). Atatürk Devri Türk Eğitimi. Ankara: Ocak Yayınları.
• Ersoy, A. (2007). İkinci Maarif Şûraların’da Alınan Kararlar ve Dönem Aydınlarının Görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökalp, Z. (2005). Türkçülüğün Esasları. Ankara: MEB Yayınevi.
• Göktürk, D. (2006). Analysis of the National Education Councils During the Single-Party Era in Turkey. (Unpublished Master’s Thesis). Boğaziçi University, Institute of Social Sciences, İstanbul.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kılınç, S. C. (2007). The National Education Board Conferences and Political Transition: 1939- 1960. (Unpublished Master’s Thesis). Boğaziçi University, Atatürk Institute for Modern Turkish History, İstanbul.
• Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1991a). Birinci Maarif Şûrası (17-29 Temmuz 1939). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991b). İkinci Maarif Şûrası (15-21 Şubat 1943). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991c). Üçüncü Millî Eğitim Şûrası (2-10 Aralık 1946). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991d). Dördüncü Millî Eğitim Şûrası (22-31 Ağustos 1949). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991e). Beşinci Millî Eğitim Şûrası (5-14 Şubat 1953). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991f). Altıncı Millî Eğitim Şûrası (18-23 Mart 1957). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991g). Yedinci Millî Eğitim Şûrası (5-15 Şubat 1962). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991h). Sekizinci Millî Eğitim Şûrası (28 Eylül – 3 Ekim 1970). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991I). Dokuzuncu Millî Eğitim Şûrası (24 Haziran- 4 Temmuz 1974). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991i). On Birinci Millî Eğitim Şûrası (8-11 Haziran 1982). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991j). On İkinci Millî Eğitim Şûrası (Temmuz 1988). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1991k). On Üçüncü Millî Eğitim Şûrası (15-19 Ocak 1990). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1993). On Dördüncü Millî Eğitim Şûrası (27-29 Eylül 1993). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (1999). On Altıncı Millî Eğitim Şûrası (22-26 Şubat 1999). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2006). On Yedinci Millî Eğitim Şûrası (2006). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2010). On Sekizinci Millî Eğitim Şûrası (1 Kasım 2010). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Merriam, S. B. (2011). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Çev. Turan, S.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Öztürk, K. (1968).Türkiye Cumhuriyeti Hükümetleri ve Programları. İstanbul: Ak Yayınları.
• Şimşek, H. ve Yıldırım, A. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Üçler, C. (2006). 1998 -2005 Yılları Arasında Gerçekleştirilen Millî Eğitim Şûraları ve Alınan Kararların Uygulamaları .(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Tangülü, Z. (2008). Demokrat Parti Döneminin İlköğretim Politikaları (1950-1960). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Yazıcı, K. (2008). 1939–1970 Yılları Arasında Gerçekleştirilen Millî Eğitim Şûralarında Sosyal Bilgiler Eğitimi İle ilgili Alınan Kararlar ve Uygulamaları. (Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. http://ttkb.meb.gov.tr/www/suralar/dosya/12, 15.06.2014 tarihinde alınmıştır.