Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Mesleki Performanslarına Yönelik Öz-Değerlendirmelerinin İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 41, 59 - 68, 15.06.2022

Canan Cengiz , Şenem Alkan

Öz

Öz değerlendirme, öğrenenlerin öğretim sürecinde gerçekleştirdikleri çalışmaları ve sonucunda ulaştıkları öğrenme çıktılarını dikkate alarak kendilerini değerlendirmeleridir. Öğrenenlerin çalışmalarının veya performanslarının kalitesine yönelik düşüncelerini içeren öz-değerlendirme, biçimlendirici değerlendirmenin önemli bir bileşenidir. Bu çalışmada fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması süresince hazırladıkları yansıtıcı günlüklerin incelenmesi ve öğretmen adaylarının hangi konularda öz değerlendirme yaptıklarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışma, fenomenografik yöntem çerçevesinde yürütülmüştür. Çalışma Doğu Karadeniz’de yer alan bir eğitim fakültesinde öğrenim gören sekiz dördüncü sınıf fen bilgisi öğretmen adayı ile yürütülmüştür. Veri toplama aracını öğretmenlik uygulaması süresince öğretmen adaylarının hazırladıkları yansıtıcı günlükler oluşturmaktadır. Yansıtıcı günlüklerden elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Öğretmen adaylarının büyük çoğunluğu konu ile ilgili temel ilke ve kavramlara hakim olduklarını ve uygulamalarında öğretim teknolojilerinden yeterli seviyede faydalanabildiklerini düşündüklerini belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarının çoğu öğrenci sorularına yeterli ve uygun cevap verme konusunda ise yetersiz olduklarını, kesinti ve engellemelere karşı uygun önlem alma konusunda yetersiz olduklarını ve zamanı verimli kullanamadıklarını düşündüklerini belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarının günlüklerinde dikkati çeken bir diğer husus ise günlüklerde konu ile alanın diğer konularını ilişkilendirebilme, öğrenme ortamının güvenliğini sağlayabilme, öğretimi bireysel farklılıklara göre sürdürebilme, demokratik bir öğrenme ortamı sağlayabilme, sözel dili ve beden dilini etkili biçimde kullanabilme konularına nadiren değinmiş olmalarıdır.

Anahtar Kelimeler

Öz değerlendirme, fen bilgisi öğretmen adayı, öğretmenlik uygulaması, yansıtıcı günlük

Destekleyen Kurum

Gerçekleştirilen çalışma 3. Uluslararası Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Kongresi'nde sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

Kaynakça

• Akcanca, N. & Cerrah-Özsevgeç, L. (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının yansıtıcı günlüklerin değerlendirilmesine yönelik görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(28), 214-233. doi.org/10.29329/mjer.2019.202.13.
• Akpınar, M., Çolak, K. & Yiğit, E. Ö. (2012). Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterliklerine yönelik uygulama öğretmenlerinin görüşleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 36, 41-67.
• Altıntaş, S. & Görgen, İ. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik uygulaması üzerine görüşleri (muğla sıtkı koçman üniversitesi örneği). Electronic Turkish Studies, 9(8),197-208.
• Andrade, H. & Valtcheva, A. (2009). Promoting learning and achievement through self-assessment. Theory Into Practice, 48(1), 12-19. doi: 10.1080/00405840802577544.
• Arslan, M. M. (2017). Adayların yansıtıcı günlüklerinde öğretmenlik uygulamasına yönelik farkındalıkları. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 1017-1026. doi:10.14686/buefad.311276
• Aslan, M. & Sağlam, M. (2018). Öğretmenlik uygulaması dersinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 144-162 doi: 10.16986/HUJE.2017030313
• Brown, C.P. & Feger, B. S. (2010) Examining the challenges early childhood teacher candidates face in figuring their roles as early educators. Journal of Early Childhood Teacher Education, 31(4), 286-306.
• Candaş, B., Kıryak, Z. & Özmen, H. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilimleri öğretimi-I dersindeki deneyimlerinin öz-değerlendirme yoluyla incelenmesi. Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 2(3), 158-173.
• Coronado-Aliegro, J. (2006). The effect of self-assessment on the self-efficacy of students studying Spanish as a foreign language. Unpublished doctoral dissertation. University of Pittsburgh.
• Çarpar, M. C. (2020). Sosyolojide iki niteliksel desen: fenomenolojik ve etnografik araştırma. The Journal of Social Science, 4(8), 689-704. doi.org/10.30520/tjsosci.750923.
• Çepni, O. & Aydın, F. (2015). Coğrafya öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(2), 285-304.
• Çetinkaya, E. & Kılıç, D. (2017). Öğretmenlik uygulaması dersinin etkililik düzeyinin okul yöneticisi, sınıf öğretmeni ve öğretmen adayı görüşlerine göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 561-571.
• Ekiz, D. (2006). Kendini ve başkalarını izleme: Sınıf öğretmeni adaylarının yansıtıcı günlükleri. İlköğretim Online, 5(1), 45-57.
• Işıkoğlu, N. (2007). The role of reflective journals in early childhood pre-service teachers’ professional development. Educational Sciences: Theory & Practice, 7 (2), 819-825.
• İnel Ekici, D. & Delen, İ. (2016). Web destekli ortamlarda fen ve matematik öğretmen adaylarının paylaştıkları öğretmenlik uygulaması günlüklerinin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 7(2), 440-459. doi:10.16949/turcomat.18873.
• Kahraman, N. (2014). Investigating the relationship between self-assessment and self-efficacy of pre-service science teachers. International Journal of Education and Research, 2(7), 77-90.
• Kazu, H. ve Demiralp, D. (2012). İlköğretim birinci kademe programlarında yansıtıcı düşünmeyi geliştiren yöntemlerin kullanılma durumu (Elazığ İli Örneği). International Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 131-145.
• Koç, C. & Yıldız, H. (2012). Öğretmenlik uygulamasının yansıtıcıları: günlükler. Eğitim ve Bilim, 37(164), 223-236.
• Kruger, J., Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: how difficulties in recognizing one’s own ıncompetence lead to inflated self-assessments. Journal Of Personality And Social Psychology, 77(6): 1121-1134.
• Linn, V. & Jacobs, G. (2015) Inquiry-based field experiences: transforming early childhood teacher candidates’ effectiveness. Journal of Early Childhood Teacher Education, 36, 272–288.
• Majzub, R. M. (2013). Teacher trainees’ self evaluation during teaching practicum. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 102, 195 – 203.
• McMillan, J. H. (2007). Formative classroom assessment: Research, theory and practice. New York: Teacher’s College Press. MEB (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri (ÖMGY). Ankara. 24.09.2021 tarihinde http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39 adresinden erişildi.
• MEB. (2020, 02 20). Öğretmenlik uygulaması gözlem formu. Alınan yer https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_02/26141745_YYRETMENLYK_UYGULAMASI_GYZLEM_FORMU.pdf adresinden 04.05.2021 tarihinde alındı.
• Nartgün, Z. (2006). Fen ve teknoloji öğretiminde ölçme ve değerlendirme. M. Bahar (Ed.) Fen ve Teknoloji Öğretimi (ss. 355-415). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Noonan, B. & Randy, D. (2005). Peer and self-assessment in high schools. Practical Assessment Research and Evaluation, 10(17), 1-8. Özdemir, İ. (2018). Müfettiş rehberliğinde öz-değerlendirme uygulamalarının öğretmenlerin özdeğerlendirme, yansıtıcı düşünme ve öğretim becerilerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Piwowar, V., Thiel, F., & Ophardt, D. (2013). Training in-service teachers’ competencies in classroom management: A quasi-experimental study with teachers of secondary schools. Teaching and Teacher Education, 30, 1–12.
• Podgorsek, M., & Lipovec, A. (2017). Self-assessment ability of pre-service teachers. The New Educational Review, 48(2), 213-223. Sözbilir, M. (2009). Nitel veri analizi. Alınan yer https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/32207596/1112-nitel-arac59ftc4b1rmada-veri-analizi-with-cover-page- adresinden 25.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Şen, A. Y. & Nakiboğlu, C. (2016). Deneyimli kimya öğretmenlerinin "yanlış kavrama" ile ilgili alan eğitimi bilgilerinin incelenmesi. Journal of Turkish Chemical Society, Section C: Chemistry Education, 1(2), 75-104.
• Thorpe K. (2004). Reflective learning journals: from concept to practice. Reflective Practice, 5(3), 327-343.
• Töman, U. & Başaran, E. (2019). Öğretmen adaylarının öğretim becerileri üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 881-891.
• Yıldırım, A., &. Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, N., Alev, N. & Ekiz, D. (2010). Öğretmenlik uygulaması sırasında yansıtma temelli rehberlik çalışmalarının öğretmen adaylarının mesleki gelişimlerine katkısı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 75-100.
• Yükseköğretim Kurulu [YÖK]. (2007). Öğretmen yetiştirme ve eğitim fakülteleri 1982-2007 (öğretmenin üniversitede yetiştirilmesinin değerlendirilmesi). Ankara.