Etraflı (Peritekstual) Okuma Yapmanın Okuma Motivasyonuna Etkisi

Yıl 2023, Sayı: 43, 34 - 55, 30.06.2023

Osman Aslan , Ömer Yılar

Öz

Etraflı (Peritekstual) okuma, bir kitabı okumaya başlamadan önce kitapta ana metin dışında bulunan tüm yazılı ve görsel unsurların okunup, metin ile ilişkilendirilmesidir. Kitaplarda ana metin dışında bulunan diğer tüm unsurlar ise o kitabın peritesktual unsurlarıdır. Kitaplarda yer alan peritekstual unsurlara; kitap/yazar adı, önsöz, teşekkür, resimler, dipnot, tablo örnek olarak verilebilir. Bu araştırma ile etraflı okuma yapmanın ilkokul öğrencilerin okuma motivasyonlarına etkisine bakılmıştır. Araştırma da nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırman verileri ise toplam 102 dördüncü sınıf öğrencilerinden elde edilmiştir. Bu öğrencilerin 52’si deney, 50’si ise kontrol grubunda yer almaktadır. Çalışma grubundan araştırma verileri Okuma Motivasyonu Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Veriler deney ve kontrol gruplarından öntest-sontest olarak toplanmıştır. Araştırma verilerin analizinde ise, deney ve kontrol gruplarından elde edilen öntest ve sontest verilerine yönelik grup içi ve gruplar arası farklara bakılmıştır.
Araştırmada etraflı okuma ile okuma motivasyonu arasında istatistiksel olarak deney grubu öğrencileri lehine anlamlı fark tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda etraflı okuma yapmanın, öğrencilerin okuma motivasyonlarını artırdığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

etraflı okuma, peritekstual ögeler, okuma motivasyonu, okuma, peritekst

Destekleyen Kurum

Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Ofisi

Proje Numarası

SDK-2021-9016

Teşekkür

Araştırmamızı destekleyen Atatürk Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Ofisine teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Ahmadi, M. R. (2017). The impact of motivation on reading comprehension. International Journal of Research in English Education, 2(1), 1-7. http://ijreeonline.com/article-1-35-en.html
• Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/315122
• Aksaçlıoğlu, A. G. & Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin Televizyon İzlemeleri ve Bilgisayar Kullanmalarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Etkisi . Türk Kütüphaneciliği , 21(1) , 3-28 . https://dergipark.org.tr/tr/pub/tk/issue/48939/624269
• Aktaş, E., & Çankal, A. O. (2019). Akıcı okuma stratejilerinin 4. sınıf Türkçe derslerinde okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi. Journal of World of Turks, 11(1), 85-114. https://www.dieweltdertuerken.org/index.php/ZfWT/article/view/10899
• Akten, S. (2013). Tahsin Yücel’in kurmaca yapıtlarının başlıkları [Sözlü bildiri]. 8.Ulusal Francofoni Kongresi, Tekirdağ, Türkiye.
• Becker, B. J., Aloe, A. M., Duvendack, M., Stanley, T. D., Valentine, J. C., Fretheim, A., & Tugwell, P. (2017). Quasi-experimental study designs series-paper 10: Synthesizing evidence for effects collected from quasi-experimental studies presents surmountable challenges. Journal of Clinical Epidemiology, 89, 84-91. https://doi.org/10.1016/j.jclinepi.2017.02.014
• Bong, G. J., & Ryoo, J. H. (2019). Multiple dimensions of adolescents’ reading attitudes and their relationship with reading comprehension. Reading and Writing, 32(7), 1769-1793. http://dx.doi.org/10.1007/s11145-018-9926-6
• Bozkurt, M., & Memiş, A. (2013). Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Üstbilişsel Okuduğunu Anlama Farkındalığı ve Okuma Motivasyonları İle Okuma Düzeyleri Arasındaki İlişki. Journal of Kirsehir Education Faculty, 14(3), 147-161. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59470/854574
• Brohi, A. F. (2021). Impact of visual elements in the learning and development of children [Tam Metin Bildiri]. 8. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, Türkiye.
• Büyüköztürk, Ş., Çalmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri(18.Baskı). Pegem Akademi.
• Ceyhan, S. (2019). Ekileşimli sesli okumanın öğrencilerin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve akıcı okumalarına etkisi (Tez No.604419) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2021). Eğitimde araştırma yöntemleri.(E. Dinç, K. Kıroğlu, Çev.). Pegem Akademi.
• Costantini, A., De Paola, F., Ceschi, A., Sartori, R., Meneghini, A. M., & Fabio, A. D. (2017). Work engagement and psychological capital in the italian public administration: A new resource-based intervention programme. SA Journal of Industrial Psychology, 43 (1), 1-11. http://www.scielo.org.za/scielo.php?pid=S2071-07632017000100013&script=sci_arttext&tlng=es
• Çalışkan, E. F. (2019). Aile katılımlı okuma etkilerinin ilkokul öğrencilerinin okuduğunu anlama berilerine, okuma motivasyonuna ve okuma tutumuna etkisi (Tez No. 598900) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çankal, A. O. (2018). Akıcı okuma stratejilerinin okuduğunu anlama becerisine ve okuma motivasyonuna etkisi (Tez No. 517359) [Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Duran, T., & Bosch, E. (2011). Before and after the picturebook frame: A typology of endpapers. New Review of Children's Literature and Librarianship, 17(2), 122–143. https://doi.org/10.1080/13614541.2011.624927
• Fiadotau, M. (2015). Paratext and meaning-making in indie games. Journal of Comparative Research in Anthropology and Sociology; Bucharest, 6(1), 85-97. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=289528
• Fisher, A. O. (2011). Adapting paratextual theory to the soviet context: Publishing pratices and the readers of Il’f and Petrov’s ostap bender novels. The space of the book: print culture in the Russian social imagination. (Remnek, M., Eds.). University of Toronto Press.
• Gambrell, L. B. (1995). Assessing motivation to read. Instructional Resource No. 14.
• Gross, M., Latham, D., Underhill, J., & Bak, H. (2016). The peritext book club: Reading to foster critical thinking about STEAM texts. School Library Research, 19, 1–17. ://purl.flvc.org/fsu/fd/FSU_libsubv1_scholarship_submission_1484250799
• Gross, M., & Latham, D. (2017). The peritextual literacy framework: Using the functions of peritext to support critical thinking. Library & Information Science Research, 39(2), 116-123. https://doi.org/10.1016/j.lisr.2017.03.006
• Guthrie, J. T., & Knowles, K. T. (2001). Promoting reading motivation. In Literacy and motivation (pp. 153-168). Routledge. Heckhausen, H. (1991). Motivation and action. Springer.
• Hussey, S. (2019). Literacy engagement through peritextual analysis, edited by S. Witte, D. Latham, and M. Gross. The Journal of Academic Librarianship,45(5), 178. https://doi.org/10.1016/j.acalib.2019.07.005
• Higonnet, M. (1990). The playground of peritext. Children’s Literature Association Quarterly, 15, 47-49. https://muse.jhu.edu/article/249132
• Ismail, H. N., Ahmadi, M. R., & Gilakjani, A. P. (2012). The role of reciprocal teaching strategy as an important factor of improving reading motivation. Elixir International Journal, 53, 11836-11841. https://l24.im/rCgY
• Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(2), 49-62. https://search.trdizin.gov.tr/tr/yayin/detay/178885/
• Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-6. https://doi.org/10.5455/jmood.20130325011730
• Kilic, S. (2014). Etki büyüklüğü. Journal of Mood Disorders, 4(1), 44-6. https://doi.org/10.5455/jmood.20140228012836
• Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2nd ed.). Guilford.
• Koca, C. (2020). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okur öz algısı, okuma motivasyonu ve okuduğunu anlama becerisi arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Tez No.608799) [Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kurnaz, H., & Yıldız, N. (2015). Ortaokul Öğrencilerinin Okuma Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. Turkish Journal of Social Research, 3, 53-70. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/696788#page=53
• Latham, D., & Gross, M. (2020). " Everybody's Talkin'at Me": Using Peritext and Epitext to Support Reading Comprehension, Critical Thinking, and Creativity. Voices From the Middle, 28(2), 10-11. https://l24.im/RqYv Lucasey, B. (2002). Taking the mystery out of research: Quasi-experimental design. Orthopaedic Nursing, 21(1), 56-57. https://journals.lww.com/orthopaedicnursing/Fulltext/2002/01000/Quasi_experimental_Design.10.aspx
• Martinez, M., Stier, C., & Falcon, L. (2016). Judging a book by its cover: An investigation of peritextual features in Caldecott award books. Children's Literature in Education, 47(3), 225-241. https://link.springer.com/article/10.1007/s10583-016-9272-8
• Moje, E. B., Overby, M., Tysvaer, N., & Morris, K. (2008). The complex world of adolescent literacy: Myths, motivations, and mysteries. Harvard Educational Review, 78(1), 107–154. https://doi.org/10.17763/haer.78.1.54468j6204x24157
• Monteiro, V. (2013). Promoting reading motivation by reading together. Reading Psychology, 34(4), 301-335. https://doi.org/10.1080/02702711.2011.635333
• Miyamoto, A., Pfost, M., & Artelt, C. (2017). Reciprocal relations between intrinsic reading motivation and reading competence: A comparison between native and immigrant students in Germany. Journal of Research in Reading, 41(1), 176-196. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12113
• Netemeyer, R. G., Bearden, W. O., & Sharma, S. (2003). Scaling procedures: Issues and applications. Sage Publications.
• O’Brien, D. G., Stewart, R., & Beach, R. (2009). Profcient reading in school: Traditional paradigms and new textual landscapes. In L. Christenbury, R. Bomer, & P. Smagorinsky (Eds.), Handbook of adolescent literacy research (pp. 80–97). Guilford Press.
• Penner, L. R. (2017). Yavaş Kaan (Öngün, T., Çev.). TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Sarikaya, İ. (2019). Akran destekli yazmanın yazma başarısına etkisi ve öz-düzenleme becerileri bağlamında incelenmesi (Tez No. 546766) [Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Serafini, F. (2012). Interpreting visual ımages and design elements of contemporary picturebooks. Connecticut Reading Association Journal, 1, 3-8. https://webcapp.ccsu.edu/u/faculty/kurkjianc/CRAJvol1no1.pdf
• Schaffner, E. Philipp, M., & Schiefele, U. (2014). Reciprocal effects between intrinsic reading motivation and reading competence? A cross‐lagged panel model for academic track and nonacademic track students. Journal of Research in Reading, 39(1), 19-36. https://doi.org/10.1111/1467-9817.12027
• Schiefele, U., Schaffner, E., Möller, J., & Wigfield, A. (2012). Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence. Reading Research Quarterly, 47, 427–463. https://doi.org/10.1002/RRQ.030
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. Psychology Press.
• Schunk, D.H., Pintrich, P.R., & Meece, J.L. (2008). Motivation in education. Pearson Education.
• Sipe, Lawrence R. (2008). Storytime: Young children’s literary understanding in the classroom. Teachers College Press.
• Sivashankar, N., Jackson, S. E., & Degener, R. M. (2019). Centering the Margins: Investigating Relationships, Power, and Culture Through Critical Peritextual Analysis. Children's Literature in Education, 50(4), 1-22. https://link.springer.com/article/10.1007/s10583-019-09395-4
• Suhr, D. D. (2006). Exploratory or confirmatory factor analysis? SAS Institute.
• TURENG. (2020). Peritext" teriminin Türkçe İngilizce sözlükte anlamları. https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/peritext
• Yıldız, M. (2013). Adaptatıon of the motıvatıon to read profıle to Turkısh. International Journal of Academic Research, 5(4), 196-199. https://l24.im/rkhYsF
• Yıldız, M., & Akyol, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 31(3), 793-815. https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/6737/90566
• Watson, R. (2015). Quantitative research. Nursing standard: official newspaper of the Royal College of Nursing, 29(31), 44-48 . https://doi.org/10.7748/ns.29.31.44.e8681
• Wigfield, A. & Guthrie, J.T. (1997). Relations of children’s motivation for reading to the amount and breadth of their reading. Journal of Educational Psychology, 89, 420–432. https://doi.org/10.1037/0022-0663.89.3.420
• Wigfield, A., Eccles, J.S., Schiefele, U., Roeser, R.W., & Davis‐Kean, P. (2006). Development of achievement motivation. In W. Damon, R.M. Lerner (Series Eds.), & N. Eisenberg (Vol. Ed.), Social, emotional, and personality development: Vol. 3. Handbook of child psychology (6th ed., pp. 933–1002). John Wiley & Sons.
• Willems, M. (2003). Don’t Let the Pigeon Drive the Bus! Hyperion.
• Witte, S., Latham, D., & Gross, M. (2019). Literacy engagement through peritextual analysis. Ala Editions.