Özel Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Fen Bilimleri Derslerinde Yaşam Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Akademisyen Önerileri

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 30, 255 - 281, 30.06.2024

Sibel Er Nas , Havva Yaman , Şeyma Nur Bekar , Arzu Kirman Bilgin , Haluk Özmen , Orhan Çakıroğlu , Tülay Şenel Çoruhlu , Zeynep Tatlı , Hava İpek Akbulut , Ahmet Gülay , Şenay Delimehmet Dada , Göksel Çelenk

https://doi.org/10.38155/ksbd.1354965

Öz

Özel öğrenme güçlüğü (ÖÖG) olan öğrenciler fen bilimleri dersi kapsamında bireyselleştirilmiş destek eğitime ihtiyaç duyabilmektedirler. Fen bilimleri dersinin temel amaçlarından biri de öğrencilere yaşam becerileri kazandırabilmektir. Fakat fen bilimleri dersleri kapsamında ÖÖG olan öğrencilere gerek sınıf ortamında gerekse destek eğitim odalarında yaşam becerilerinin nasıl kazandırılacağı ve geliştirileceği merak konusudur. Bu fikirden yola çıkılarak mevcut araştırmada “fen bilimleri derslerinde ÖÖG olan öğrencilerin yaşam becerilerinin nasıl geliştirebileceğine yönelik fen bilgisi ve özel eğitim akademisyenlerinin önerileri nelerdir?” sorusuna cevap aranmaktadır. Özel durum yöntemi ile yürütülen bu araştırmada uzmanlık alanı fen bilimleri eğitimi olan 10 ve özel eğitim olan 10 akademisyen olmak üzere toplam 20 katılımcının görüşü alınmıştır. Yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan mülakatlardan elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Ortaya çıkan kodlar ve temalar grafiksel gösterimlerden yararlanılarak okuyucuya sunulmuştur. Tespit edilen sonuçlardan birisi akademisyenlerin, ÖÖG olan öğrencilere iletişim ve takım çalışması becerilerinin kazandırılmasının diğer yaşam becerilerinin kazandırılmasından daha önemli olduğunu belirtmeleridir. Yaşam becerilerinin eğlenceli takım çalışmalarını içeren eğitsel oyunlarla geliştirebileceği tespit edilen bir diğer önemli sonuçtur. Fen bilgisi öğretmenlerine, derslerinde ve destek eğitim odalarında ÖÖG olan öğrencilerine yönelik araştırma sonuçlarına dayalı etkinlikler gerçekleştirmeleri önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri, Özel öğrenme güçlüğü, yaşam becerileri, akademisyen

Etik Beyan

Trabzon Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 28.01.2022 tarih ve 2022-1/2.17 sayılı kararı ile etik kurul izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

121G187

Teşekkür

Yazarlar TÜBİTAK’a katkılarından dolayı teşekkürlerini sunar.

Kaynakça

• Ainscow, M. (2005). Developing inclusive education systems: what are the levers for change? Journal of Educational Change, 6(2), 109–124. https://doi.org/10.1007/s10833-005-1298-4
• American Psychiatric Association (APA). (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Arlington.
• Aslan, K., & Kurt, M. (2021). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan biyoloji öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 4(1), 1-13. https://doi.org/10.52974/jena.883947
• Aydın-Ceran, S. (2021). 21. Yüzyıl becerileri bağlamında fen eğitiminin bugünü ve geleceği: Türkiye perspektifinde bir analiz. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3191-3218. https://doi.org/10.15869/itobiad.908645
• Ayvacı, H. Ş., & Uçmak, C. (2022). Fen bilgisi öğretmen adaylarının maddenin hal değişimi konusundaki teorik bilgileri ve günlük hayat bağlamlarının karşılaştırılması. Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Dergisi, 11(1), 1-15. https://doi.org/10.51960/jitte.1085745
• Baer, R. M., & Flexer, R. W. (2013). A framework for positive outcomes. R. W. Flexer, R. M. Baer, P. Luft ve T. J. Simmons (Eds.), Transition planning for secondary students with disabilities içinde (s. 3- 21). Pearson.
• Balkan-Akan, B. (2022). Duygusal zekanın kendini ifade etme iletişim becerisine etkisi: Ön lisans öğrencileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34), 454-472. https://doi.org/10.21076/vizyoner.904528
• Başar, M., Göncü, A., & Baran, M. S. (2021). Öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin eğitiminde bir eylem araştırması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 1-22. https://doi.org/10.9779.pauefd.687030
• Bauman, A., & Lucy, C. (2021). Enhancing entrepreneurial education: Developing competencies for success. The International Journal of Management Education, 19(1), 100293. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2019.03.005
• Bedir, G., Ersözlü, Z. N., & Altun, A. (2013). Zihinsel engelli öğrencilerin eğitmede kullanılan aktif öğrenme aktivitelerine ilişkin özel eğitim öğretmenlerinin düşünceleri. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 1195-1216. https://doi.org/10.9761/jasss1503
• Bekar, Ş. N., Er-Nas, S., & Kirman-Bilgin, A. (2022). Investigation of the effect of life skills education guidebook on the development of professional knowledge regarding communication skills. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 13(1), 118-143. https://doi.org/10.18039/ajesi.1032840
• Bekar, Ş. N., Kirman-Bilgin, A., & Er-Nas, S. (2022). Yaşam becerileri eğitimi kılavuzunun fen bilgisi öğretmen adaylarının iletişim becerisini kullanma durumlarına etkisinin incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 405-428. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1098294
• Cemaloğlu, N., Arslangilay, A. S., Üstündağ, M. T., & Bilasa, P. (2019). Meslek lisesi öğretmenlerinin 21. yüzyıl becerileri özyeterlik algıları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 845-874. https://doi.org/10.29299/kefad.2019.20.02.010 Crespo, M. Á. G., & Pozo, J. I. (2004). Relationships between everyday knowledge and scientific knowledge: Understanding how matter changes. International Journal of Science Education, 26(11), 1325-1343. https://doi.org/10.1080/0950069042000205350
• Cronin, M. E. (1996). Life skills curricula for students with learning disabilities: A review of the literature. Journal of Learning Disabilities, 29(1), 53-68. https://doi.org/10.1177/002221949602900108
• Çoğaltay, N., & Çetin, İ. (2020). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğüne ilişkin yeterlilikleri: Nitel bir araştırma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 126-140. https://dergipark.org.tr/en/pub/egitim/issue/53591/709700
• De Silva, M. (2016). Academic entrepreneurship and traditional academic duties: synergy or rivalry?. Studies in Higher Education, 41(12), 2169-2183. https://doi.org/10.1080/03075079.2015.1029901
• Deniz, S., & Karabulut, R. (2023). Öğretmen adaylarının özel öğrenme güçlüğü ve zihin yetersizliğine ilişkin metaforik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(87), 1224-1239. https://doi.org/10.17755/esosder.1273846
• Doğruluk, S., Mutluay, Y., & Baysal, S. (2019). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin iletişim becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Scientific Educational Studies, 3(1), 1-28. https://doi.org/10.31798/ses.573199
• Ergenekon, Y. (2019). Zihin yetersizliği olan yetişkinler. A. Cavkaytar ve A. Kaya (Ed.), Yetişkinliğe geçiş içinde (s. 23-38). Eğiten Kitap.
• Erim, G., & Caferoğlu, M. (2012). Görsel sanatlar eğitimi dersinin zihinsel engelli çocuklara katkısının özel eğitim öğretmenlerinin görüşleriyle belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 321-342. https://dergipark.org.tr/en/pub/uefad/issue/16696/173554
• Er-Nas, S., Çalık, M., Yılmaz, H. U., Şenel-Çoruhlu, T., Akbulut, H. İ., Ergül, C., ... & Kıryak, Z. (2021). Öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik hazırlanan fen deneyleri kılavuzunun değerlendirilmesi: “madde ve değişim” örneği. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 125-172. https://doi.org/10.19171/uefad.760353 Erol, M., Akbakla, M. U., & Karabıçak, N. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarına göre geleneksel çocuk oyunları. Değerler Eğitimi Dergisi, 20(44), 491-517. https://doi.org/10.34234/ded.1166387
• Farrell, M. (2010). Debating Special Education. Routledge.
• Fletcher, J. M., Coulter, W. A., Reschly, D. J., & Vaughn, S. (2004). Alternative approaches to the definition and identification of learning disabilities: some questions and answers. Annals of Dyslexia, 54(2), 304–331. https://link.springer.com/article/10.1007/s11881-004-0015-y
• Friend, M., & Bursuck, W. M. (2012). Including Students With Special Needs: A Practical Guide For Classroom Teachers. Pearson.
• Gilbert, J. K. (2006). On the nature of “context” in chemical education. International Journal of Science Education, 28(9), 957-976. https://doi.org/10.1080/09500690600702470
• Grigorenko, E. L., Compton, D. L., Fuchs, L. S., Wagner, R. K., Willcutt, E. G., & Fletcher, J. M. (2020). Understanding, educating, and supporting children with specific learning disabilities: 50 years of science and practice. American Psychologist, 75(1), 37– 51.
• Hoegl, M. (2005) Smaller teams—better teamwork: How to keep project teams small. Business Horizons, 48, 209-214. https://doi.org/10.1016/j.bushor.2004.10.013
• İnaltekin, T. (2019). Fen Bilimleri eğitiminde girişimcilik becerisi. (A. Kirman Bilgin, Ed.), Fen bilimlerinde eğitimde-112). Ankara: Pegem Akademi.
• Kasap, C., & Ergenekon, Y. (2023). Gelişimsel yetersizliği olan öğrencileri bağımsız yaşama geçişe hazırlamada öğretmenlere yönelik tasarlanan eğitim programının etkililiği. Eğitim ve Bilim, 48(215), 113-141. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2023.11450
• Kirk, P. L. (1963). Criminalistics. Science, 140(3565), 367–370. http://www.jstor.org/stable/1710916
• Kirman-Bilgin, A. (2019). Fen bilimlerinde yaşam becerileri eğitimi. Pegem Akademi.
• Kirman-Bilgin, A., Kala, N., İnaltekin, T., Er-Nas, S., İpek-Akbulut, H., Şenel-Çoruhlu, T., & Yerdelen, S. (2023). Investigation of science educators’ life skills gaining processes and suggestions. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 56(1), 1-53. https://doi.org/10.30964/auebfd.849092
• Korkut-Owen, F., & Bugay, A. (2014). İletişim becerileri ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 51-64. https://dergipark.org.tr/en/pub/mersinefd/issue/17394/181805?publisher=mersin;
• Kumar, P. (2017). Morality and life skilss: the need and importance of life skills education. International Journal of Advanced Education and Research, 2(4),144-148. Kurnaz, A., Arslantaş, S., & Eğerdirlioğlu, H. (2016, Mayıs). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrenciler ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Özel Eğitim Kongresi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Lick, D. W. (2000). Whole-faculty study groups: Facilitating mentoring for school-wide change. Theory into Practice, 39(1), 43-49. https://doi.org/10.1207/s15430421tip3901_7
• Lindsay, G. (2007). Educational psychology and the effectiveness of inclusive education/ mainstreaming. British Journal Of Educational Psychology, 77, 1-24. https://doi.org/10.1348/000709906X156881
• Marzano, R. J. & Kendall, J. S. (2007). The new taxonomy of educational objectives. Corwın press a sage Publications Company Thousand Oaks.
• MEB. (2019). Okullarımızda neden, niçin, nasıl kaynaştırma? Yönetici, öğretmen ve aile kılavuzu. https://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/yayimlar/kaynastirma/kaynastirma.pdf
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı: İlkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Neale, P., Thapa, S., & Boyce, C. (2006). Preparing a case study: A guide for designing and conducting a case study for evaluation input. Pathfinder International.
• Obiakor, F. E., & Rotatori, A. F. (Eds.). (2014). Multicultural education for learners with special needs in the twenty-first century. IAP.
• Oloruntegbe, K. O., & Ikpe, A. (2011). Ecocultural factors in students’ ability to relate science concepts learned at school and experienced at home: Implications for chemistry education. Journal of Chemical Education, 88(3), 266-271. https://doi.org/10.1021/ed900047t
• Özata-Yücel, E., & Kanyılmaz, B. M. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan yaşam becerilerinin ilkokul öğrencilerine kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 10-33. https://doi.org/10.14689/issn.2148-2624.1.6c3s.1m
• Özmen, H. & Karamustafaoğlu, O. (2023). Eğitimde Araştırma Yöntemleri (3. baskı). Pegem Akademi.
• Özlü, Ö., & Yıkmış, A. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere çarpma öğretiminde somut-yarı somut-soyut öğretim stratejisinin etkililiği. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 195-225. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.125 Prajapati, R., Sharma, B., & Sharma, D. (2016). Significance of life skills education. Contemporary Issues in Education Research (CIER), 10(1), 1–6. https://doi.org/10.19030/cier.v10i1.9875 Sailor, W., & Roger. B. (2005). Rethinking inclusion: Schoolwide applications. Phi Delta Kappan, 86(7), 503-509. https://doi.org/10.1177/00317217050860
• Sarılarhamamı, H., & Demirkaya, H. (2021). Özel gereksinimli öğrencilerin eğitiminde sosyal bilgiler dersinin yeri ve önemi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 7(1), 131-155. https://doi.org/10.32570/ijofe.946326
• Scruggs, T. E., & Mastropieri, M. A. (1993). Special education for the twenty-first century: Integrating learning strategies and thinking skills. Journal of Learning Disabilities, 26(6), 392-398. https://doi.org/10.1177/002221949302600
• Seat, E., Parsons, J. R., & Poppen, W. A. (2001). Enabling engineering performance skills: A program to teach communication, leadership, and teamwork. Journal of Engineering Education, 90(1), 7-12. https://doi.org/10.1002/j.2168-9830.2001.tb00561.x
• Stolk, M. J., Bulte, A. M. W., De-Jong, O., & Pilot, A. (2009). Towards a framework for a professional development programme: Empowering teachers for context-based chemistry education. Chemistry Education Research and Practice, 10(2), 164–175. https://doi.org/10.1039/B908255G
• Şahin, Y. (2010). İletişim becerisine genel bir bakış, kişiler arası ilişkiler ve etkili iletişim. Pegem Akademik Yayıncılık.
• Şenel-Çoruhlu, T., Er-Nas, S., Çalık, M., Ergül, C., Çepni, S., & Karagöz, G. N. (2022). Deney kılavuzunun hafif düzeyde zihinsel yetersizliğe sahip öğrencilerin bilimsel süreç becerileri üzerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 23(4), 775-809. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.826644
• Talat, A., & Fakhar-Chaudhry, H. (2014). The effect of PBL and 21st century skills on students' creativity and competitiveness in private schools. Lahore Journal of Business, 2(2), 89-114. https://research.ebsco.com/c/f57n4n/viewer/pdf/flsudicpkn
• Tepeköylü, Ö., & Soytürk, M., (2019). Sporcu algılarına göre antrenör iletişim becerileri. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 576-583.
• Tipton, J. M. (2021). Twenty-first century skill building for homeschooled students with special needs. Journal of Educational Research and Practice, 11(1), 232–248. https://doi.org/10.5590/JERAP.2021.11.1.17
• Tyler, B., Iveland, A., Nilsen, K., Britton, T., Nguyen, K., Estrella, D., & Arnett, E. (2019). Collaborative lesson studies: Powerful professional learning for implementing the Next Generation Science Standards. WestEd.
• Wang, Y., & Ruhe, G. (2007). The cognitive process of decision making. International Journal of Cognitive Informatics and Natural Intelligence, 1(2), 73–85. https://doi.org/10.4018/jcini.2007040105
• Woodcock, S., & Moore, B. (2021). Inclusion and students with specific learning difficulties: the double-edged sword of stigma and teacher attributions. Educational Psychology, 41(3), 338-357. https://doi.org/10.1080/01443410.2018.1536257
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. baskı). SeçkinYayıncılık.
• Zorlu, Y., Zorlu, F., & Dinç, S. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının yaşam becerileri ile bilişüstü farkındalıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 302-327. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.511546