Konya Darülmuallimininde Yürütülmüş Bir Tahkikat Hakkında (1914)

Yıl 2024, , 270 - 280, 28.12.2024

Seyit Taşer

https://doi.org/10.21733/ibad.1585580

Öz

Osmanlı Devleti’nde her karyede ayrıca sancak ve vilayetlerdeki her mahallede mahalle mektepleri, taş mektepler veya sıbyan mektepleri ilk eğitime karşılık gelecek şekilde eğitim vermekteydi. Vilayet merkezlerinde ayrıca medreseler eğitim faaliyetlerini devam ettirmekteydi. Osmanlı Devleti yenileşme veya Tanzimat dönemi(1839) itibariyle İstanbul’da medrese ve sıbyan mektebi dışında eğitim kurumları açılmaya başladı. Bu eğitim kurumlarının İstanbul dışında da açılması amacı doğrultusunda çalışmalar yapıldı. Şüphesiz bu konuda yani geleneksel tarzdaki eğitim kurumlarının İstanbul dışında da tesis edilmesinde Sultan II. Abdülhamid’in büyük emekleri olmuştur.

Darülmualliminler de, Sultan II. Abdülhamid zamanında, İstanbul dışında da açılan eğitim kurumları arasında yer almıştır. Darülmuallimin öğretmen yetiştiren kurumlardandır. İlk olarak 1848’de İstanbul’da açılmıştır. Sonrasında ise taşrada açılan ilk darülmualliminler arasına Konya Darülmuallimini dâhil olmuştur. 1875 senesinde açılan bu eğitim kurumundan çok sayıda öğretmen yetişmiştir. Darülmuallimin erkek öğretmen okulu olup, Konya’da eğitim faaliyetlerini uzun yıllar devam ettirmiştir. Ancak, 1914 senesi, yani II. Meşrutiyet idaresine tesadüf eden yıllarda Konya Darülmuallimini’nde maarif müfettişinin tahkikatını gerektiren ve soruşturma yürütülen bir hadise söz konusu olmuştur. Müfettişin yaptığı tahkikata ilişkin belgeler Başkanlık Osmanlı Arşivi’nden temin edilmiştir. Burada soruşturma sürecinin nasıl yürütüldüğüne ilişkin ayrıntıları tespit etmek mümkündür. Çalışmada bu sürecin ayrıntılarına ve olayın mahiyetine yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konya, Darülmuallimin, Müfettiş, Tahkikat

ABOUT AN INVESTIGATION CONDUCTED IN KONYA DARÜLMOUALLIM (1914)

Öz

In the Ottoman State, every village, as well as every neighborhood in the provinces and districts, neighborhood schools, stone schools or primary schools provided education in a way that corresponded to primary education. In addition, madrasahs continued their educational activities in the provincial centers. As of the Ottoman State's modernization or Tanzimat period (1839), educational institutions other than madrasahs and primary schools began to be opened in Istanbul. Efforts were made to open these educational institutions outside of Istanbul. Undoubtedly, Sultan Abdulhamid II made great efforts in this regard, namely in establishing traditional educational institutions outside of Istanbul. Darülmualliminler were also among the educational institutions opened outside of Istanbul during the reign of Sultan Abdulhamid II. Darülmuallimin are institutions that train teachers. It was first opened in Istanbul in 1848. Later, Konya Darülmuallimin was included among the first darülmuallimins opened in the provinces. This educational institution, which was opened in 1875, has trained many teachers. The school was a male teacher training school and continued its educational activities in Konya for many years. However, in 1914, which coincided with the Second Constitutional Era, there was an incident at the Konya school that required the investigation of an education inspector and an investigation was conducted. The documents related to the investigation conducted by the inspector were obtained from the Presidency Ottoman Archives. Here, it is possible to determine the details of how the investigation process was conducted. The details of this process and the nature of the incident are included in the study.

Anahtar Kelimeler

Konya, Darülmuallimin, İnpector

Kaynakça

• Arşiv Başkanlık Osmanlı Arşivi, BOA., MF.ALY., 59-15, 1332.R.14.
• Akyüz, Y. (2006). Türkiye’de öğretmen yetiştirmenin 160. yılında Darülmuallimîn’in ilk yıllarına toplu ve yeni bir bakış. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 20(20), 17-58.
• Binbaşıoğlu, C. (1995). Öğretmen yetiştirme açısından Türkiye'de eğitim bilimleri tarihi üzerinde bir araştırma. MEB.
• Cevad, M. (1338), Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe Teşkilat ve İcraatı. Matbaa-i Amire.
• Duman, T. & Dilaver, H. (1996). İstanbul’da açılan ilk Darülmuallimîn. Erdem, 9(26), 651-658.
• Ergün, M. (1996). II. Meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri (1908-1914). Ocak Yay.
• Gürkan, K. İ. (1971). Darülfünun grevi. Harman Yayınları.
• Kodaman, B. (1991). Abdülhamid devri eğitim sistemi. TTK.
• Öztürk, C. (1993), Darülmuallimin. DİA, cilt:8, İstanbul.
• Taşer, S. (2017). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e öğretmen yetiştiren kurumlarda eğitim yönetimi ve denetimi. PegemAkademi Yayınları.
• Taşer, S. (2019). Mekteb-i Sultani issues in press. Innovation and Global İssues Congress Proceeding Books.
• Taşer, S. (2010). Konya Darülmuallimini’nde eğitim yönetimi ve denetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 209-219.
• Taşdemirci, E. (2002). 20. yüzyılda Türkiye’de öğretmen yetiştirme sisteminde çağdaş pedagoji akımlari. Erdem, 14(40), 269-304.