Okul Öncesi Dönemde İşitme Yetersizliği Olan Çocukların Erken Okuryazarlık Becerilerinin Geliştirilmesinde Kullanılan Materyallerin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 24, 823 - 848, 21.10.2024

İsmail Köse , Aleyna Aksoy , Seval Topal , Necmiye Hilal Ekmekçi , Özlem Aslan Bağcı

https://doi.org/10.18009/jcer.1530667

Öz

Bu araştırmada okul öncesi dönemde işitme yetersizliği olan çocukların erken okuryazarlık becerilerinin desteklenmesinde özel eğitim ve okul öncesi öğretmenlerinin kullandıkları materyallerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Araştırma nitel araştırma olarak desenlenmiş ve doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verilerini 5 özel eğitim, 5 okulöncesi öğretmenin erken okuryazarlık çalışma ve etkinliklerinde kullandıkları materyaller oluşturmaktadır. Bu araştırma kapsamında 4 sıralama kartı, 1 tek kart, 3 kitap, 5 çalışma kâğıdı ve 11 diğer materyal olmak üzere toplam 24 materyal incelenmiştir. Verilerin analizi araştırmacılar tarafından hazırlanan kontrol listesiyle yapılmıştır. Araştırma bulgularına dayalı olarak öğretmenlerin kullandıkları materyallerin çeşitli açılardan erken okuryazarlık becerilerine katkı sağlasalar da tür, çeşitlilik ve zenginlik açısından sınırlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İşitme yetersizliği, erken okuryazarlık becerileri, okul öncesi eğitim, materyal, doküman incelemesi

Etik Beyan

Etik Kurul Belgesi Etik Kurul Komisyon Adı: Sakarya Üniversitesi Eğitim Araştırmaları ve Yayın Etik Kurulu Etik Kurul Belge Tarihi ve Protokol No: 23/11/2023- E-61923333-050.99-308501

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012302646

Teşekkür

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı 2023/1. kapsamında desteklenen bu proje için TÜBİTAK'a teşekkür ederiz.

Investigation of the Materials Used by Teachers for Early Literacy Skills of Hearing Impaired Children in Preschool Period

Öz

This study aims to evaluate the materials used by special education and preschool teachers in supporting the early literacy skills of children with hearing impairment in preschool period. The research was designed as qualitative research and document analysis method was used. The data of the study consisted of the materials used by 5 special education and 5 preschool teachers in early literacy studies and activities. Within the scope of this study, a total of 24 materials were analyzed, including 4 sorting cards, 1 single card, 3 books, 5 worksheets and 11 other materials. The data were analyzed using a checklist prepared by the researchers. Based on the research findings, it was concluded that although the materials used by teachers contribute to early literacy skills in various aspects, they are limited in terms of type, variety and richness.

Anahtar Kelimeler

Hearing impairment, early literacy skills, preschool education, material, document review

Proje Numarası

1919B012302646

Kaynakça

• Aşıcı, M. (2004). Ailede dil etkinlikleri “çocuğum okuryazar oluyor”. Morpa Kültür Yayınları.
• Atlar, H. & Uzuner, Y. (2018). Okul öncesi dönemdeki işitme kayıplı bir çocuğun gelişen okuryazarlık yaşantılarının incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(1), 54-89.
• Atlar, H., Çavuşoğlu, T. & Gürgür, H. (2022). İşitme kayıplı çocukların erken okuryazarlık gelişimlerini destekleyici sınıf ortamının özellikleri. 4.Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, 68-77.
• Beaty, J. J. (2018). Erken çocuklukta 50 okuryazarlık stratejisi. (Çevirenler: F. Alisinanoğlu ve S. Demir-Kaya). Pegem Akademi.
• Bracken, S. S. & Fischel, J. E. (2008). Family reading behavior and early literacy skills in preschool children from low-income backgrounds. Early Education and Development, 19(1), 45-67. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/10409280701838835
• Briggle, S. J. (2005). Language and literacy development in children who are deaf or hearing impaired 68. Kappa Delta Pi Record, 41(2), 68-71. https://doi.org/10.1080/00228958.2005.10532047
• Coşkun, L. (2023). Çocuğu okul öncesi eğitime devam eden annelerin okuma inancı ve ev erken okuryazarlık ortamlarının demografik değişkenler açısından incelenmesi. TEBD, 21(1), 425-452. https://doi.org/10.37217/tebd.1189625
• Çalış, E. S. & Feyman Gök, N. (2020). 2010-2019 yılları arasında erken okuryazarlık alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 8(2), 152-167. https://doi.org/10.35233/oyea.765181
• Deretarla Gül, E. & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33-51.
• Ergül, C., Dolunay Sarıca, A. & Akoğlu, G. (2016). Etkileşimli kitap okuma: dil ve erken okuryazarlık becerilerinin geliştirilmesinde etkili bir yöntem. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(2), 193-204. Harmandar, D. & Arıkan, A. (2020). Erken okuryazarlık becerilerine yönelik dil destek çalışmalarında ailelerin tercihleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1183-1203. https://doi.org/10.16916/aded.774896
• Işıkoğlu Erdoğan, N. (2016). Erken çocukluk döneminde çocuk-ebeveyn birlikte okuma etkinliklerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1071-1086.
• Işıtan, S., Saçkes, M. & Biber, K. (2020). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 34(2), 284-298.
• Karaahmetoğlu, B., & Turan, F. F., (2020). Gelişimsel yetersizliği olan ve normal gelişen çocukların ailelerinin erken okuryazarlığa ilişkin inançları ile erken okuryazarlık ev ortamının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 243-253.
• Karademir Coşkun, T., & Alper, A. (2019). Usage of digital learning material in special education. Ankara University Faculty of Educational Sciences Journal of Special Education, 20(1), 119-142.
• Karasu H. P. (2020). Development of emergent literacy skills of a child with hearing loss: a longitudinal case study. Educational Studies, 46(5), 513-531.
• Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş. & Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik erken okuryazarlık testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16(3), 237-268.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. & Ergül, C. (2017). Anasınıfı çocuklarının erken okuryazarlık beceri profili: Ankara örneklemi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18(1), 61-87.
• Kargın, T., Güldenoğlu, B. & Gengeç, H. (2023). Erken okuryazarlık ve okuma ilişkisi. Kargın vd. (Ed.), Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık (ss. 2-23). Pegem Akademi.
• Lonigan, C. J., Allan, N. P., & Lerner, M. D. (2011). Assessment of preschool early literacy skills: Linking children's educational needs with empirically supported ınstructional activities. Psychology in the schools, 48(5), 488–501. https://doi.org/10.1002/pits.20569
• McKenney, S. & Bradley, B. (2016). Assessing teacher beliefs about early literacy curriculum implementation, Early Child Development and Care, 186(9), 1415-1428.
• Merriam, S.B. (2009). Nitel araştırma (Çeviren S. Turan). Nobel Akademi.
• Nassrallah, F., Fitzpatrick, E. M., Whittingham, J., Sun, H., Na, E. & Grandpierre, V. (2020). A descriptive study of language and literacy skills of early school-aged children with unilateral and mild to moderate bilateral hearing loss. Deafness & Education International, 22(1), 74-92. https://doi.org/10.1080/14643154.2018.1555119
• Norling, M. (2014). Preschool staff's view of emergent literacy approaches in Swedish preschools, Early Child Development and Care, 184(4), 571-588.
• O’Leary, Z. (2017). The essential guide to doing your research project. SAGE Publications Inc.
• Roskos, K. A., Christie, J. F., & Richgels, D. J. (2003). The essentials of early literacy instruction. Young Children, 58(2), 52-60.
• Sánchez, S. & Alonso-CortÉS, M. D. (2012). Aprendizaje inicial de la lengua escrita: prácticas docentes y conocimientos de los alumnus. Cultura y Educación, 24(4), 387-400. https://doi.org/10.1174/113564012803998820
• Shamir, A. & Korat, O. (2007). Developing an educational e-book for fostering kindergarten children's emergent literacy. Computers in the Schools, 24(1-2), 125-143. https://doi.org/10.1300/J025v24n01_09
• Strickland, D. S., & Riley-Ayers, S. (2006). Early literacy: Policy and practice in the preschool years. Preschool Policy Brief, 10(4), 1-12.
• Svirsky, M. A., Robbins, A. M., Kirk, K. I., Pisoni, D. B., & Miyamoto, R. T. (2000). Language development in profoundly deaf children with cochlear implants. Psychological science, 11(2), 153–158. https://doi.org/10.1111/1467-9280.00231
• Şılbır, L. (2011). İşitme engelli öğrencilerin Türkçe okuma yazma becerilerinin geliştirilmesine yönelik görsel yardım paketi: GÖRYAP. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Tanju Aslışen, E. H. & Hakkoymaz, S. (2020). Erken okuryazarlık alanında gerçekleştirilmiş lisansüstü tez çalışmalarının incelenmesi: Bir içerik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(4), 1483-1498. https://doi.org/10.16916/aded.763492
• Uluğ, E. E. & Tekmen, B. (2023). A study on exploring preschool teacher practices and preferences in using early literacy activities. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (58), 100-116. https://doi.org/10.17498/kdeniz.1310035
• Whitehurst, G. J. ve Lonigan, C. J. (1998). Child development and emergent literacy. Child Development, 69(3), 848-872. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06247.x
• Yazıcı, E. & Kandır, A. (2018). Erken okuryazarlık becerilerinin ev ortamında desteklenmesine ilişkin çalışmaların incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 101-135.
• Yazıcıoğlu, T. (2023). Harf bilgisi. Kargın ve ark. (Ed.), Değerlendirmeden uygulamaya tüm yönleriyle erken okuryazarlık (ss. 98-115). Pegem Akademi.
• Zupan B. & Dempsey L. (2013). Facilitating Emergent Literacy Skills in Children with Hearing Loss. Deafness & Education International, 15(3), 130-148. https://doi.org/10.1179/1557069X12Y.0000000018