Üstün Yetenekli Çocukları Belirlemede Öğretmen Öncelikleri: İkili Karşılaştırma Yöntemiyle Bir Ölçekleme Çalışması

Yıl 2016, Cilt: 17 Sayı: 02, 119 - 140, 05.08.2016

Eren Halil Özberk Elif Bengi Ünsal Özberk

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.246269

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın
amacı üstün yetenekli çocukları belirlemede öğretmen önceliklerinin tespit
edilmesidir. Bu doğrultuda alanyazına ve uzman görüşüne dayalı olarak üstün
yetenekli bireylere ait özellikler belirlenmiş, ardından bu öğrencileri seçmede
en önemli referans kaynağı olan öğretmenlere bu kriterler sunularak onların
görüşlerine göre ölçekleme yöntemi ile önem dereceleri tespit edilmiş ve bu
önem derecelerinin öğretmenlerin demografik özelliklerine göre nasıl
değişkenlik gösterdiği incelenmiştir. Bu amaçla ölçekleme çalışmasında üstün
yetenekli öğrencilerin özellikleri yedi ifade altında toplanmıştır. Araştırmada
Ankara ili merkez ilçelerinde bulunan 785 öğretmenden bu 7 özelliği ikili
karşılaştırma yaparak sıralamaları istenmiştir. Yapılan ölçekleme işlemi
sonunda öğretmenlerin üstün yetenekli çocukları belirlemede ilk önce tercih
ettiği özellik, çevreye ve sosyal olaylara karşı duyarlı olması, son tercih
ettiği özellik ise arkadaş çevresinde liderlik özelliğine sahip olması
olmuştur. Öğretmenlerin demografik özelliklerine göre önem sıralamasında ise
üstün yetenekli çocukları belirlemede ilk tercih edilen özellik, çevreye ve
sosyal olaylara karşı duyarlı olması olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli, öğretmen öncelikleri, ikili karşılaştırma, ölçekleme

Kaynakça

• Akar, İ., & Uluman, M. (2013). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrencileri doğru aday gösterme durumları. Bülent Ecevit Üniversites, Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(3), 199-212.
• Akar, İ., & Akar, Ş. (2011). İlköğretim okullarında görev yapmakta olan öğretmenlerin üstün yetenek kavramı hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 423-436.
• Akarsu, F. (2004). İstanbul Bilim ve Sanat Merkezi (BİLSEM) için bir öğrenme modeli. M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili (Eds.), I. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi seçilmiş makaleler kitabı içinde (ss. 447-459). İstanbul: Çocuk akfı Yayınları.
• Al-Hroub, A., & Whitebread, D. (2008). Teacher nomination of ‘mathematically gifted children with specific searning difficulties’ at three state schools in Jordan. British Journal of Special Education, 35(3), 152- 164.
• Alkan, A. (2012, Mayıs). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrenciler hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. 11. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumunda sunulan sözlü bildiri, Rize Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Rize.
• Ataman, A. (1998). Üstün zekâlılar ve üstün yetenekliler. S. Eripek (Ed.) Özel eğitim içinde (ss. 171-194). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Ataman, A. (2000). Aileler ve öğretmenler üstün zekâlı çocuklara nasıl yardımcı olabilir? M. R. Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili (Eds.), I. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi seçilmiş makaleler kitabı içinde (ss.467-480). İstanbul: Çocuk akfı Yayınları.
• Bildiren, A., & Uzun, M. (2007). Üstün yetenekli öğrencilerin belirlenmesine yönelik bir tanılama yönteminin kullanılabilirliğinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 31-39.
• Chan, D., W., (2000): Exploring identification procedures of gifted students by teacher ratings: Parent ratings and students self-reports in Hong Kong. High Ability Studies, 11(1), 69-82.
• Clark, B. (2002). Growing up gifted. developing the potential of children at home and at school (5th ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.
• Cutts, N. E., & Moseley, N. (2004). Üstün zekâlı ve yetenekli çocukların eğitimi [Teaching the Bright and Gifted]. (İ. Ersevim, Çev.). İstanbul: Özgür Yayınları.
• Dağlıoğlu, H. E. (1995). İlkokul 2.-5. sınıflara devam eden çocuklar arasında üstün olanların belirlenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Davaslıgil, Ü. (1990). Üstün çocuklar. Yaşadıkça Eğitim, 13,17-22.
• Davaslıgil, Ü. (2004). Erken çocuklukta üstün zekâlı çocuklara uygulanacak farklılaşmış eğitim programı. M. R., Şirin, A. Kulaksızoğlu & A. E. Bilgili (Eds.), I. Türkiye üstün yetenekli çocuklar kongresi makaleler kitabı içinde (ss. 289-300). İstanbul: Çocuk akfı Yayınları.
• Davis, G., Rimm, S., & Siegle, D. (2011). Education of the gifted and talented (6th ed.). New Jersey: Pearson.
• Enç, M. (2005). Üstün beyin gücü. Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık.
• Enç, M., Çağlar, D., & Özsoy, Y. (1987). Özel eğitime giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Ersoy, Ö., & Avcı, N. (2004). Özel eğitim. İstanbul: Ya-pa Yayıncılık.
• Feldhusen, J. (1986). A conception of giftedness: Conception of giftedness. In R. J. Steinberg & J. E. Davidson (Eds.), Conception of giftedness (pp. 53-92). Newyork: Cambrige University Press.
• Feldhusen, J. F. (1998). Identification and assessment of talented learners. In J. Vantassel-Baska (Eds.), Excellence in educating gifted and talented learners (pp. 193-210). Denver, CO: Love Publishing Company.
• Gagne, F. (2004): Giftedness and talent: Reexamining a reexamination of the definitions.In R. J., Sternberg (Eds.), Definitions and conceptions of giftedness (pp. 79-98). California: Sage Publication.
• Gear, G. H. (1978). Effects of training in teacher accuracy in the identification of gifted children. Gifted Child Quarterly, 22(1), 90-97.
• Gökdere, M., & Ayvacı, H. Ş. (2004). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli çocuklar ve özellikleri ile ilgili bilgi seviyelerinin belirlenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18,17-26.
• Gökdere, M., & Çepni, M. (2003). Üstün yetenekli öğrencilerin fen öğretmenlerinin eğitimine yönelik bir model önerisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(3), 147-156.
• Gökdere, M., & Çepni, S. (2005). Üstün yeteneklilerin fen bilimleri öğretmenlerine yönelik bir hizmet içi eğitim uygulama ve değerlendirme çalışması. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 271-296.
• Gross, M. U. M. (1993). Exceptionally gifted children. London: Routledge.
• Hadaway, N., & Marek-Schroer, M. F. (1992). Multidimensional assessment of the gifted minority student. Roeper Review, 15(2), 73-77.
• Hoge, R. D., & Cudmore, L. (1986). The use of teacher-judgment measures in the identification of gifted pupils. Teaching and Teacher Education, 2, 181-196.
• Horn, C. (2002). Raising expectations of children from poverty. Gifted Education Press Quarterly, 16(4), 2-5.
• İnan, H. Z., Bayındır N., & Demir, S. (2009). Awareness level of teachers about the charactaristics of gifted children. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 3(3), 2519-2527.
• Johnsen, S. K. (2009). Identification. In B. Kerr (Eds ). Encyclopedia of giftedness, creativity, and talent, Vol 1 (pp. 439-443). USA: Sage Publications.
• Karabulut, R. (2010). Türkiye’de üstün yetenekliler eğitimi tarihi süreci (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kelemen, G. (2012). Identification of highly gifted children. Exedra Journal, (6), 43-55.
• Kokot, S. J. (1999). Help our child is gifted. Retrieved, from http://inet.dpb.dpu.dk/biblio/skokot.pdf
• Kontaş, H. (2009). BİLSEM öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Levent, F. (2011). Üstün yetenekli çocukların hakları. İstanbul: Çocuk akfı Yayınları:87, Erkam Matbaacılık.
• Maryland, M. (1972). Education of gifted and talented. Washington D.C: US Office of Education.
• Merrick, C., & Targett, R. (2004). Gifted and talented education: Professional development package for teachers-Module 2. GERRIC Project-The University of New South Wales, Australia. Milli Eğitim Bakanlığı (2007). http://mevzuat.meb.gov.tr/html/2593_0.html, adresinden elde edilmiştir. Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2010). Bilim ve Sanat Merkezleri Süreçleri (Üstün Yetenekli Bireylerin Eğitimi) İç Denetim Raporu. T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İç Denetim Birimi Başkanlığı. Milli Eğitim Bakanlığı (2015). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_08/27014859_bilsemynerge.pdf edilmiştir. adresinden elde
• Mönks, F. J., & Katzko, M. W. (2005). Giftedness and gifted education. In R. J., Sternberg & J. E., Davidson, (Eds.), Conceptions of giftedness (2nd ed.), (pp 187-200). Cambridge: Cambridge University Press.
• Neber, H. (2004). Teacher identification of students for gifted programs: Nominations to a summer school for highly-gifted students. Psychology Science, 46(3), 348-362.
• Passow, A. H., & Rudnitski R. A. (1993). State policies regarding education of the gifted as reflected in legislation and regulation. Storrs, CT: National Research Center on the Gifted and Talented.
• Renzulli, J. S., (1990). A practical system for identifiying gifted and talented students. Early Child Development and Care, 63(1), 9-18.
• Renzulli, J. S. (1999). What is thing called giftedness, and how do ee develop it? A twenty-five year perspective. Journal for the Education of Gifted, 23(1), 3-54.
• Renzulli, J.S. Smith, L.H. White, A.J. Callahan, C.M. Hartman, R.K., & Westberg, K.L. (2002). Scales for rating the behavioral characteristics of superior students (Rev. ed.). Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
• Renzulli, J. S. (2009). Teacher nominations. In B. Kerr (Eds.), Encyclopedia of giftedness, creativity, and talent- Vol 2 (pp. 878-880). USA: Sage Publications.
• Renzulli, J. S., & Reis, S. M. (1985). The schoolwide enrichment model: A comprehensive plan for educational excellence. Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
• Rudnitski, R. A. (2000). National/provincial gifted education policies: Presents state, future possibilities. In A. K. Heller, F. J. Mönks, R. J. Sternberg, & R. F. Subotnik (Eds.), International handbook of giftedness and talented (2nd ed.). (pp. 673-680). Oxford: Pergamon Press.
• Şahin, F. (2012). Sınıf öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrenciler ve özellikleri hakkında bilgi düzeylerini artırmaya yönelik eğitim programının etkililiği (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Sak, U. (2009). Üstün yetenekliler eğitim programları. Ankara: Maya Akademi.
• Sak, U. (2010). Üstün zekâlılar özellikleri tanılanmaları ve eğitimleri. Ankara: Maya Akademi.
• Sak, U. (2011). Üstün Yetenekliler Eğitim rogramları Modeli (ÜYE ) ve Sosyal Geçerliği. Eğitim ve Bilim, 36(161), 213-229.
• Schack, G. D., & Starko, A. J. (1990). Identification of gifted students: An analysis of criteria preferred by preservice teachers, classroom teachers, and teachers of the gifted. Journal for the Education of the Gifted, 13(4), 346-363.
• Silverman, L. K., (2011). Characteristics of giftedness scale: Research and review of the literatüre. Retrieved, from http://www.gifteddevelopment.com/
• Terman, L. M. (1924). Tests and measurements of gifted children. Washington Education Journal, 3, 172-190.
• Turgut, M. F., & Baykul, Y. (1992). Ölçekleme teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• Uzun, M. (2004). Üstün yetenekli çocuklar el kitabı. İstanbul: Çocuk akfı Yayınları.
• Weiner, J., & O’Shea, H. (1963). Attitudes of üniversity faculty, administrators, teachers, supervisors, and university students toward the gifted. Exceptional Children, 30(4), 163-165.
• Witty, P. A. (1958). Who are gifted? In N. B. Henry (Eds.), Education for gifted, The fifty-seventh year book of the National Society for the Study of Education-Part II. (pp. 41-63). Chicago: The University of Chicago Press.
• Yakmacı-Güzel, B. (2002). Üstün yeteneklilerin belirlenmesinde yardımcı yeni bir yaklaşım: Dabrowski’nin aşırı duyarlılık alanları (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ziegler, A., & Stöger, H. (2004). Identification based on ENTER within the conceptual frame of the actiotope model of giftedness. Psychology Science, 46(3), 224-241.