Etik İlkeler ve Yayın Politikası

Yayın Etiği İlkeleri
Dergimiz, araştırma ve yayın etiği konusunda ulusal ve uluslararası standartlara bağlıdır. Basın Kanunu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ile Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi’ne uymaktadır. Dergimiz, Committee on Publication Ethics (COPE), Directory of Open Access Journals (DOAJ) ve Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA) tarafından yayınlanan Uluslararası Etik Yayıncılık İlkeleri’ni benimsemiştir. Ayrıca Türkiye Editörler Çalıştayı Kararlarına da uymayı taahhüt eder.
Basın Kanunu (Ulusal Mevzuat)
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (Ulusal Mevzuat)
Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi (Ulusal Mevzuat)
Akademik Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (Uluslararası Kriterler)
Türkiye Editörler Çalıştayı Kararları (Ulusal Kriterler)

Bilim araştırma ve yayın etiğine aykırı eylemler:
İntihal: Başkalarının fikirlerini, metotlarını, verilerini, uygulamalarını, yazılarını, şekillerini veya eserlerini sahiplerine bilimsel kurallara uygun biçimde atıf yapmadan kısmen veya tamamen kendi eseriymiş gibi sunmak,
Sahtecilik: Araştırmaya dayanmayan veriler üretmek, sunulan veya yayınlanan eseri gerçek olmayan verilere dayandırarak düzenlemek veya değiştirmek, bunları rapor etmek veya yayımlamak, yapılmamış bir araştırmayı yapılmış gibi göstermek,
Çarpıtma: Araştırma kayıtları ve elde edilen verileri tahrif etmek, araştırmada kullanılmayan yöntem, cihaz ve materyalleri kullanılmış gibi göstermek, araştırma hipotezine uygun olmayan verileri değerlendirmeye almamak, ilgili teori veya varsayımlara uydurmak için veriler ve/veya sonuçlarla oynamak, destek alınan kişi ve kuruluşların çıkarları doğrultusunda araştırma sonuçlarını tahrif etmek veya şekillendirmek,
Tekrar yayım: Bir araştırmanın aynı sonuçlarını içeren birden fazla eseri doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak,
Dilimleme: Bir araştırmanın sonuçlarını araştırmanın bütünlüğünü bozacak şekilde, uygun olmayan biçimde parçalara ayırarak ve birbirine atıf yapmadan çok sayıda yayın yaparak doçentlik sınavı değerlendirmelerinde ve akademik terfilerde ayrı eserler olarak sunmak,
Haksız yazarlık: Aktif katkısı olmayan kişileri yazarlar arasına dâhil etmek, aktif katkısı olan kişileri yazarlar arasına dâhil etmemek, yazar sıralamasını gerekçesiz ve uygun olmayan bir biçimde değiştirmek, aktif katkısı olanların isimlerini yayım sırasında veya sonraki baskılarda eserden çıkarmak, aktif katkısı olmadığı halde nüfuzunu kullanarak ismini yazarlar arasına dâhil ettirmek,
Diğer etik ihlali türleri: Destek alınarak yürütülen araştırmaların yayınlarında destek veren kişi, kurum veya kuruluşlar ile onların araştırmadaki katkılarını açık bir biçimde belirtmemek, insan ve hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalarda etik kurallara uymamak, yayınlarında hasta haklarına saygı göstermemek, hakem olarak incelemek üzere görevlendirildiği bir eserde yer alan bilgileri yayınlanmadan önce başkalarıyla paylaşmak, bilimsel araştırma için sağlanan veya ayrılan kaynakları, mekânları, imkânları ve cihazları amaç dışı kullanmak, tamamen dayanaksız, yersiz ve kasıtlı etik ihlali suçlamasında bulunmak.

YAYIN ETİĞİ
Yazar(lar);
Bilimsel araştırma ve yazım aşamasında çalışmaya herhangi bir katkısı olmayan kişiler, yazar olarak gösterilmemelidir.
Aynı yayın birden fazla dergiye göndermemelidir. Yazar(lar)a, Lisansüstü tezlerden üretilen çalışmalarda Danışmanın ilk yazar olarak yer almaması (TR Dizin tarafından) tavsiye edilmektedir. Yazar(lar)a, Makale sonunda Araştırmacıların Katkı Oranı beyanı, varsa Destek ve Teşekkür Beyanı, Çatışma Beyanı verilmesi (TR Dizin tarafından) tavsiye edilmektedir. Yazar(lar), etik sayılmayan davranışlar olarak belirtilen sorumsuz yazarlık, korsanlık, uydurmacılık, çoklu yayın, bölerek yayınlama, taraflı kaynak, taraflı yayın, insan-hayvan etiğine aykırılık gibi durumlardan kaçınmalıdır. Yazar(lar), aday makalenin yazım aşamasında, dergide belirtilen atıf sistemine uygun hareket etmelidir. Yayınlanmamış veya sunulmamış çalışmalar kaynak olarak gösterilmemelidir. Herhangi bir çalışmanın tümü veya bir bölümü, izin alınmadan veya kaynak gösterilmeden (intihal) yayımlanamaz. Yazar(lar), -varsa- çalışmanın finansal kaynaklarını belirtmelidir. Makalenin etik hususlara ilişkin durumu ve etik kurul izinleri ilgili makalenin yöntemler bölümünde açıkça belirtilmelidir.

Editör(ler);
Hakemlere göndereceği tam metin makalede yazar(lar)ın isimlerinin olmamasına dikkat etmeli, yazar isimlerini hakemlere bildirmemelidir. Aday makalenin konusuna uygun en az iki hakem atamakla yükümlüdür. Çift Kör hakemlik sürecini dikkate alarak hakem(ler) ve sorumlu yazar arasındaki iletişimi sağlamalıdır. Hiçbir yazar ve hakem arasında ayrımcılık yapmadan ilişkilerini şeffaf ve objektif bir biçimde sürdürmelidir. Bulundukları konumu kendi bireysel ve akademik çıkarları doğrultusunda kullanmamalıdır. Ret verecekleri aday makaleler için açık ve ayrıntılı gerekçeler bildirmelidir.
Bilimsel araştırma, yayın ve hakem etiklerini de göz önünde bulundurmalıdır.

Hakem(ler);
Hakemler, mutlaka aday makalenin hitap ettiği alanlarda uzman kimseler olmalıdır.
Eleştirilerini objektif ve açık bir biçimde yapmalılar. Hakemler değerlendirecekleri çalışmanın yazar(ların)ın isimlerini öğrenme talebinde bulunmamalı, çalışma metinlerinin kişiye özel olduğu göz önünde bulundurularak üçüncü şahıslarla paylaşılmamalı. Değerlendirme sürecindeki aday makaleden kendi çalışmaları için bilgi aktarımı yapmamalı, herhangi bir akademik/kişisel çıkar gözetmemelidir.
Ret verecekleri aday makaleler için ret gerekçelerini açık ve ayrıntılı biçimde bildirmelidir.
Bilimsel araştırma ve yayın etiği kurallarını da göz önünde bulundurmalıdır. Hakemler değerlendirme raporuna mutlaka unvan ve isimlerini belirtmelidir.

NOT: Dergimizde, nadiren de olsa uzmanlık gerektiren durumlarda dergi kurulu üyelerinden (baş editör haricinde) birinin hakem olarak atanması söz konusu olabilir. Bu tür durumlarda, ilgili kurul üyesinin dergideki idari rolü geçici olarak askıya alınmakta ve değerlendirdiği çalışmanın tüm editoryal sürecine erişimi kapatılmaktadır. Böylece hem çift taraflı kör hakemlik ilkesi korunmakta, hem de değerlendirme sürecinin şeffaflığı ve tarafsızlığı güvence altına alınmaktadır. Yazar ve hakem kimlikleri karşılıklı olarak gizli tutulur; çıkar çatışması veya önyargı ihtimaline karşı azami dikkat gösterilir. Bu uygulama, şeffaflık, tarafsızlık ve bilimsel etik ilkeler çerçevesinde yürütülmektedir.

ETİK İLKELER
Bilimsel Araştırma Etiği:

Etik kurulu raporu için şu hususlar dikkate alınmalıdır:
Sosyal bilimlerde yapılan araştırmalar için ve etik kurul kararı gerektiren klinik ve deneysel insan ve hayvanlar üzerindeki çalışmalar için ayrı ayrı etik kurul onayı alınmış olmalı, bu onay makalede belirtilmeli ve belgelendirilmelidir. Makalelerde Araştırma ve Yayın Etiğine uyulduğuna dair ifadeye yer verilmelidir. Etik Kurul izni gerektiren çalışmalarda, izinle ilgili bilgiler (kurul adı, tarih ve sayı no) yöntem bölümünde ve ayrıca makale ilk/son sayfasında yer verilmelidir. Olgu sunumlarında, bilgilendirilmiş gönüllü olur/onam formunun imzalatıldığına dair bilgiye makalede yer verilmesi gereklidir.

Etik Kurul izni gerektiren araştırmalar şöyledir:
Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar. İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması, İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar, Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar, Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar. Ayrıca; başkalarına ait ölçek, anket, fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi, Kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğunun belirtilmesi. Üniversite mensubu olmayan araştırmacılar Etik Kurulu Raporu için bölgelerinde bulunan Etik Kurullara başvurabilirler.


Son Güncelleme Zamanı: 4.08.2025

   21765     

Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (Electronic Journal of Social Sciences), Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

ESBD Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (Electronic Journal of Social Sciences), Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Marka No:2011/119849.