Türkiye’deki Bağımsız Denetimin Gelişimi: Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu Faaliyet Raporları Üzerinde Bir Değerlendirme

Yıl 2025, Sayı: 19, 239 - 255, 28.12.2025

Resul Gürbüz , Sevim Ağaç , Mahmut Sami Öztürk

https://doi.org/10.21733/ibad.1807396

Öz

Bağımsız denetim, işletmelerin finansal tablolarının tarafsız ve objektif bir şekilde değerlendirilmesini sağlayan önemli bir süreçtir. Bu denetim sayesinde, şirketlerin mali bilgileri yatırımcılar, kreditörler ve diğer paydaşlar için daha güvenilir hale gelir. Bağımsız denetçiler, şirketten bağımsız hareket ederek hata, hile veya usulsüzlükleri tespit etmeye çalışır. Böylece finansal şeffaflık artar ve piyasalarda güven ortamı oluşur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki bağımsız denetimin gelişiminin araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye Cumhuriyeti Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu 2020-2025 yılları arasındaki faaliyet raporları incelenerek analiz edilmiştir. Veri kaynağı olarak Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan faaliyet raporları kullanılmıştır. Dolayısıyla, çalışmada Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu’nun faaliyet raporları üzerinden denetçi yetkilendirme, denetim kuruluşlarının sayısı, denetim faaliyetlerinin yoğunluğu gibi göstergeler analiz edilerek, Türkiye'deki bağımsız denetim uygulamalarının gelişim seyri ortaya konulmuştur. Elde edilen veriler, hem betimsel istatistiksel yöntemlerle değerlendirilmiş hem de Gri Tahmin Modeli ile geleceğe dönük tahminler yapılmıştır. Model doğruluk oranlarına göre bazı değişkenlerde güçlü tahminler elde edilirken, bazı alanlarda modelin sınırlı düzeyde öngörü sağladığı belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda, Türkiye’de bağımsız denetim sisteminin her geçen yıl gelişme gösterdiği, ancak belirli alanlarda sürdürülebilirlik ve nitelik açısından iyileştirmelere ihtiyaç duyulduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Denetim , Bağımsız Denetim , Denetçi , Kamu Gözetimi , Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

Etik Beyan

Bu makale, insan katılımcılarla yapılan herhangi bir süreç içermemektedir. Bu yüzden etik kurul izni alınmasına gerek yoktur.

Destekleyen Kurum

Sorumlu yazar, bu çalışmanın herhangi bir finansal destek almadığını beyan etmiştir

Development of Independent Auditing in Türkiye: An Evaluation Based on the Activity Reports of the Public Oversight, Accounting and Auditing Standards Authority

Öz

Independent auditing is a critical mechanism that provides an impartial and objective evaluation of a company’s financial statements. This process enhances the reliability of financial information for investors, creditors, and other stakeholders. By operating independently from the audited entity, independent auditors aim to detect errors, fraud, and irregularities, thereby improving financial transparency and reinforcing confidence in the market. The purpose of this study is to examine the development of independent auditing in Türkiye. To achieve this, the activity reports of the Public Oversight, Accounting and Auditing Standards Authority for the years 2020–2025 were reviewed and analyzed. These reports served as the main data source. Indicators such as auditor authorization, the number of auditing firms, and the overall intensity of auditing activities were analyzed to reveal the evolution of independent auditing practices in the country. The data obtained were evaluated using descriptive statistical methods, and future projections were generated through the Grey Forecasting Model. While strong predictive results were achieved for certain variables based on model accuracy, the model yielded limited predictive power in other areas. The findings indicate that the independent auditing system in Türkiye has shown consistent annual improvement; however, further enhancements are needed to strengthen sustainability and quality in particular areas.

Anahtar Kelimeler

Audit , Independent Auditing , Auditor , Public Oversight , Accounting and Auditing Standards Authority

Etik Beyan

This article does not contain any studies with human participants performed by any of the authors.

Destekleyen Kurum

The author declared that this study has received no financial support.

Kaynakça

• Alataş, A. (2025). Kamu gözetimi, muhasebe ve denetim standartları kurumu’nun etkinliğinin belirlenmesi: faaliyet raporlarının analizi. Atlas Dergisi, 11(57), 158-168.
• Arens, A. A., Elder, R. J., & Beasley, M. S. (2014). Auditing and assurance services: an integrated approach. Pearson.
• Benston, G. J. (1973). Required disclosure and the stock market: an evaluation of the securities exchange act of 1934. The American Economic Review, 63(1), 132-155.
• Chandler, A. D. (1977). The visible hand: the managerial revolution in American business. Harvard University Press.
• Dönmez, A. & Ersoy, A. (2006). Bağımsız denetim firmaları bakış açısıyla Türkiye bağımsız dış denetim sisteminin değerlendirilmesi. KIŞ, 36, 69-91.
• Erdaly, M.K.A. & Abdel-Kader, M. (2017). An independent audit oversight system in a non- developed market: the case of Egypt. International Journal of Accounting, Auditing and Performance Evaluation, 13(3), 254-279.
• Gay, G., & Simnett, R. (2018). Auditing and assurance services in Australia. McGraw-Hill.
• Gürbüz, H. (1995). Muhasebe denetimi. Bilim Teknik Yayınevi.
• Haberal, Z. (2024). Bağımsız denetim gözetimi: 2020-2022 yılları kgk ve uluslararası inceleme raporlarının karşılaştırılması. Muhasebe ve Denetime Bakış, 24(72), 239-258.
• IFAC (2018). International code of ethics for professional accountants. International Federation of Accountants.
• IAASB (2021). International standard on auditing 200: overall objectives of the ındependent auditor. International Auditing and Assurance Standards Board.
• Kantarcı, N. & Esmeray, A. (2025). BIST mali kuruluşların bağımsız denetçi raporlarının BDS 570 kapsamında incelenmesi. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Çalışmalar Dergisi, 6(1), 249-263.
• Karapınar, A. & Dölen, T. (2020). Bağımsız denetim raporlarında kilit denetim konusu açıklamaları: Türkiye örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(4), 763-780.
• Keleş, D. (2023). Bağımsız denetimin gözetimi bağlamında 2020-2021 dönemlerine ilişkin KGK yıllık inceleme raporlarının analizi. Denetişim, 28, 13-23.
• Kepekçi, C. (2000). Bağımsız denetim. Siyasal Kitabevi.
• Koçsoy, M. & Reyhan, Y. (2025). Türkiye’deki faizsiz finans kurumlarının denetim süreçleri: AAOIFI ve KGK standartlarının uyumu ve denetim uygulamalarının iyileştirilmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 17(1), 459-468.
• Levantı, D.A. (2019). Aspects regarding the changes to the independent auditor’s report. the case of public interest entities. Audit Financiar, 3(155), 486-495.
• Oktay, S. (2013). Bağımsız denetim etkinliğinin arttırılmasında, denetim hizmetinde kalite ve kalite kontrol: ABD düzenlemeleri. Maliye Finans Yazıları, 27(100), 42-95.
• Özçelik, M. (2025). Sürdürülebilirlik raporlarının zorunlu güvence denetimi: Bağımsız denetçilerden görüşler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 17(2), 1773-1793.
• Paunescu, M. (2015). The quality of independent auditors reports-is it room for improvement? The Belt and Road Initiative Reference Source, 10(130), 61-68.
• Salih, J.İ. & Flayyih, H.H. (2020). Impact of audit quality in reducing external audit profession risks. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 13(7), 1-24.
• Setyaningrum, D. & Kuntadi, C. (2018). The effect of competence, independence, audit work, and communication on the effectiveness of internal audit. Journal of Economics, and Accountancy Ventura, 22(1), 39-47.
• Shbeilat, M. & Abdel-Qader, W. (2018). Independence dilemma and the reliability of the audit report: qalitative evidence from Jordan. Australian Academy of Accounting and Finance Review, 4(1), 1-15.
• Suttipun, M. (2021). External auditor and KAMs reporting in alternative capital market of Thailand. Meditari Accountancy Research, 30(1), 74-93.
• Sun, T., Liu, Q., & Xu, Y. (2018). Big data analytics in audit: opportunities and challenges. Journal of Accounting and Information Systems, 19(4), 1–12.
• Uslu, A. (2025). BIST yakın izleme pazarındaki tekstil şirketlerinin bağımsız denetim raporlarına verilen denetim görüşleri ve şirketlerin sektörel performanslarının TOPSIS yöntemi ile analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(4), 2671-2691.
• Yıldız, M. & Koç, E. (2020). Bağımsız denetçilerin finansal tablo kullanıcıları üzerindeki etkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 45-62.