Feminist translation practices in Turkey: The case of the feminist websites 5Harfliler and Çatlak Zemin

Yıl 2019, Sayı: 15, 295 - 312, 21.06.2019

Ayşe Saki Demirel , Aslı Özlem Tarakcıoğlu

https://doi.org/10.29000/rumelide.580614

Cited By: 5

Öz

Feminist Translation Studies (FTS), which
examines the interaction between gender and translation emerged in bilingual
Quebec in Canada in the late 1970s and early 1980s coinciding with the cultural
turn which brought the concept of ideology to the centre of translation
studies. Since then, many studies have been conducted within the scope of FTS
and they have generally focused on the translation of printed literary texts.
However, in recent years, feminist translation scholars have begun to criticize
this restrictive tendency in FTS and to call for more studies on the
translation of non-literary texts. Paying attention to this call and keeping up
with the digital transformation of feminism, this study focuses on the
translations on two Turkish feminist websites and tries to shed new light on
feminist translation practices in Turkey. This study aims to explore the ways and the extent to
which two Turkish feminist websites, 5Harfliler and
Çatlak Zemin, are engaged in feminist translation practices. To this end, thematic and paratextual analyses were performed on the
articles translated from English into Turkish and published on 5Harfliler and
Çatlak Zemin from their establishment until the end of 2018. The results of the
analyses showed that both 5Harfliler and Çatlak Zemin performed feminist
translation practices, albeit to varying degrees, thanks to the selection of
source texts addressing feminist themes and the usage of paratextual feminist
translation strategies, i.e., prefaces and footnotes which make women and
translators visible. 

Anahtar Kelimeler

Feminist translation, 5Harfliler, Çatlak Zemin, Turkey, feminist websites, gender

Türkiye’de feminist çeviri pratikleri: Feminist web siteleri 5Harfliler ve Çatlak Zemin örneği

Öz

Toplumsal cinsiyet ve çeviri arasındaki
etkileşimi inceleyen feminist çeviribilim, kültürel dönüşün ideoloji kavramını
çeviribilimin merkezine taşıdığı bir dönemde, 1970’li yılların sonu 1980’li
yılların başında Kanada’nın iki dilli Quebec bölgesinde ortaya çıkmıştır. Bu
tarihlerden itibaren feminist çeviribilim kapsamında genellikle basılı edebiyat
eserlerinin çevirisine odaklanan pek çok çalışma gerçekleştirilmiştir. Ancak
son zamanlarda, feminist çeviri alanında çalışan bilim insanları feminist
çeviribilimdeki bu kısıtlayıcı genel eğilimi eleştirmiş, feminist çeviribilim
kapsamında edebi olmayan metinlerin çevirisine odaklanan daha fazla çalışma
yapılması gerektiğini vurgulamışlardır. Söz konusu bu gerekliliğin ve
feminizmin yaşadığı dijital dönüşümün farkında olarak yola koyulan bu çalışma,
iki Türk feminist web sitesi 5Harfliler ve Çatlak Zemin’in hangi yollarla ve ne
ölçüde feminist çeviri pratiği gerçekleştirdiklerini ortaya çıkarmayı ve bu
sayede Türkiye’deki feminist çeviri pratiklerine yeni bir ışık tutmayı
amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, 5Harfliler ve Çatlak Zemin’de
kuruldukları tarihlerden 2018 yılının sonunda kadar yayınlanan İngilizceden
Türkçeye çevrilmiş makalelerin tematik ve yan metinsel analizi
gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizlerin sonucunda gerek 5Harfliler’in gerekse
Çatlak Zemin’in feminist temaları ele alan kaynak metinlerin çevirilerini
yayınlayarak ve kadınları ve çevirmenleri görünür kılan yan metinsel feminist
çeviri stratejilerinden -diğer bir deyişle önsöz ve dipnotlardan- yararlanarak
farklı oranlarda da olsa feminist çeviri yaptıkları görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Feminist çeviri, 5Harfliler, Çatlak Zemin, Türkiye, feminist web siteleri, toplumsal cinsiyet

Kaynakça

• Ak, E. (2017). Doğu-batı ekseninde feminist çeviri [Feminist translation on eastern and western axis]. (Unpublished doctoral dissertation). Sakarya University, Sakarya. Akbatur, A. (2011). Turkish women writers in English translation. MonTi, 3, 161-179. doi: https://doi.org/10.6035/MonTI.2011.3.6 Akçasoy, G. (2017). Encounters with feminist speculative fiction through translation in Turkey: Import and/or transfer. (Master’s Thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Ananı da al git buradan. (2017, June 14). Retrieved from http://www.5harfliler.com/anani-da-al-git-buradan/ Arrojo, R. (1994). Fidelity and the gendered translation. TTR: Traduction, Terminologie, Rédaction, 7(2), 147–163. https://doi.org/10.7202/037184ar Belgesel ahlakı üzerine… (2013, November 29). Retrieved from http://www.5harfliler.com/belgesel-ahlaki-uzerine/ Bir therapist terapiden en iyi nasıl yararlanır?. (2018, January 29). Retrieved from https://catlakzemin.com/terapist-terapiden-en-iyi-nasil-yararlanir/ Braun, V., & Clarke, V. (2006) Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101. http://dx.doi.org/10.1191/1478088706qp063oa Braun, F. (2001). Turkish. The communication of gender in Turkish. Gender Across Languages IMPACT: Studies in Language and Society, 283-310. doi:10.1075/impact.9.17bra Bozkurt, S. (2014). Touched translations in Turkey: A Feminist translation approach. Moment Journal, 1(1), 104–124. https://doi.org/10.17572/mj2014.1.104124 Camus, C.C, Castro, C.G., & Camus, J.T. (2017). Translation, ideology and gender: Breaking new ground. In C. C. Camus, C. G. Castro, & J. T. Camus (Eds.). Translation, ideology and gender (1-5). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. Castro, O., & Ergün, E. (2017). Feminist translation studies: Local and transnational perspectives. London: Routledge. Castro, O. (2013). Introduction: Gender, language and translation at the crossroads of disciplines. Gender and Language, 7(1), 5-12. doi: 10.1558/genl.v7i1.5 Castro, O. (2009). (Re-)examining horizons in feminist translation studies: towards a third wave. (M. Andrews, Trans.). MonTI, 1, 1-17. Chamberlain, L. (1988). Gender and the metaphorics of translation. Signs, 13(3), 454-472. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/3174168 Chesterman, A. (2006). Questions in the sociology of translation. In J. F. Duarte, A. A. Rosa, & T. Seruya (Eds.). Translation Studies at the Interface of Disciplines (pp. 9-28). Amsterdam / Philadelphia: John Benjamins. Dağabak, E. S. (2018). Reconstruction of ideal female image in fairy tales through translation strategies: The case of politically correct bedtime stories. (Master’s thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp de Beauvoir, S. (2011). The second sex. (C. Borde & S. Malovany Chevallier, Trans.). New York: Vintage Books. (Original work published 1949). de Lotbinière-Harwood, S. (1989). About the her in other. Preface to Letters from an Other by L. Guavin. Toronto: The Women’s Press. Ergün, E. (2017). Translational beginnings and origin/izing stories: (Re)writing the history of the contemporary feminist movement in Turkey. In L. von Flotow, & F. Farahzad (Eds.). Translating women: Different voices and new horizons (pp. 41-55). New York: Routledge. Ergün, E. (2013a). Feminist translation and feminist socio-linguistics in dialogue: A multi-layered analysis of linguistic gender constructions in and across English and Turkish. Gender and Language, 7(1), 13-33. doi: 10.1558/genl.v7i1.13 Ergün, E. (2013b). Reconfiguring translation as intellectual activism: The Turkish feminist remaking of virgin: The untouched history. Trans-Scripts 3, 264-289. Ergün, E. (2010). Bridging across feminist translation and sociolinguistics. Language and Linguistics Compass, 4(5), 307–318. doi: 10.1111/j.1749-818x.2010.00208.x Federici, E. (2017). Context matters: Feminist translation between ethics and politics in Europe. In C. C. Camus, C. G. Castro, & J. T. Camus (Eds.). Translation, ideology and gender (pp. 132-154). Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing. "Friend zone" diye bir şey yok ve kadınlar size bi' bok borçlu değil ¯_(ツ)_/¯*. (2017, August 15). Retrieved from https://catlakzemin.com/friend-zone-diye-bir-sey-yok-kadinlar-size-bi-bok-borclu-degil/ Genette, G. (1997). Paratexts: Thresholds of interpretation. (Jane E. Lewin, Trans.). Cambridge: Cambridge Univ. Press. Godard, B. (1989). Theorizing feminist discourse/translation. Tessera. Retrieved from https://tessera.journals.yorku.ca/index.php/tessera/article/view/23583 Göl, D. (2015). Türkiye'de 1980 dönemi feminist çeviri hareketinin Kadın Çalışmaları dizgesini oluşturmadaki rolü [Forming Women's Studies system in Turkey: The role of the feminist translation movement in the 1980s]. (Master’s thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp. Gülal, T. (2015a). Haber çevirisine alternatif bir yaklaşım olarak feminist çeviri etkinliği [An alternative method: The activity of feminist translation for news translation]. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 21 (2015), 77-102. Gülal, T. (2015b). “Feminist çeviri” etkinliğine Jürgen Habermas’in iletişimsel eylem kurami odağinda bir bakiş [An overview of “feminist translation” activity in the scope of communicative action theory of Jürgen Habermas]. İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, 9 (2015/1), 31-53. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/download/issue-full-file/27633 Günümüz seks işçisi kültü. (2017, July 11). Retrieved from https://catlakzemin.com/gunumuz-seks-iscisi-kultu/ Güzel değiliz, çirkin değiliz, öfkeliyiz!. (2018, October 1). Retrieved from https://catlakzemin.com/guzel-degiliz-cirkin-degiliz-ofkeliyiz/ Hakkımızda. (n.d.). Retrieved from http://www.5harfliler.com/hakkimizda/ Hayvan Çiftliği: George Orwell aslında ne kastetmişti?. (2013, July 18). Retrieved from http://www.5harfliler.com/hayvan-ciftligi-george-orwell-aslinda-ne-kastetmisti/ Hoşbulduk. (2016, October 13). Retrieved from https://catlakzemin.com/sevgili-feminist-kadinlar/ lfriede Jelinek'in 2004 Nobel Edebiyat Ödülü konuşması: "İnsana ne kalır?". (2017, February 20). Retrieved from http://www.5harfliler.com/elfriede-jelinekin-2004-nobel-edebiyat-odulu-konusmasi-insana-ne-kalir Internetin üzücü mirası: Artık sır yok. (2013, December 17). Retrieved from http://www.5harfliler.com/internetin-uzucu-mirasi-artik-sir-yok/ Kapakları ayarlama enstitüsü. (2014, February 25). Retrieved from http://www.5harfliler.com/kapaklari-ayarlama-enstitusu/ Koş, A. N. (2007). Analysis of the paratexts of Simone de Beauvoir’s works in Turkish. In A. Pym, & A. Perekrestenko (Eds.). Translation research projects I (pp. 59-68). Taragona: Intercultural Studies Group. Massardier-Kenney, F. (1997). Towards a redefinition of feminist translation practice. The Translator, 3(1), 55-69. doi:10.1080/13556509.1997.10798988 Odalar ve merdivenler. (2012, October 31). Retrieved from http://www.5harfliler.com/odalar-ve-merdivenler/ Öner, S. (2018). Namus: “çeviri” olarak kadin. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8 (15), 110-118. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/trkede/issue/40910/494070 Özçelik, N. (2003). Türkiye'de yayın politikaları ve 'feminizm' -Feminist bir uygulama olarak çeviri. [Publishing policies and ‘feminism’ in Turkey- Translation as a feminist practice] (Master’s Thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Özçelik, N. (2009). Translation and reception of feminist speculative fiction in Turkey: A multiple-foregrounding analysis. (Doctoral dissertation). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Özman, M. (Director). (2008). İsyan-I Nisvan. [DV]. Turkey: Filmmor Kadın Kooperatifi Öztürk, İ. (2017). Çeviride cinsiyet veya kadın perspektifinden çeviri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (4), 134-149. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/pesausad/issue/36306/413483 Paker, S. (1991). Unmuffled voices in the shade and beyond: Women’s writing in Turkish. In: H. Forsas-Scott (Ed.), Textual liberation: European feminist writing in the twentieth century (pp. 270-300). London: Routledge. Philip Roth’tan Wikipedia’ya mektup: “Benlen akıl yarıştırma”. (2012, September 14). Retrieved from http://www.5harfliler.com/philip-rothtan-wikipediaya-mektup-benlen-akil-yaristirma/ Pirpir, Y. (2018). Feminist yayınevleri Ayizi ve Güldünya örnekleri ışığında Türkiye' de feminist çeviri yaklaşımlarına ve feminist çevirmen kimliğine genel bakış [An overview of feminist translation approaches and feminist translator's identity in Turkey in the light of feminist publishing houses Ayizi books publishing house and Güldünya publishing]. (Master’s thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp Plastiği hayatımızdan çıkarmanın 8 yolu. (2017, March 6). Retrieved from http://www.5harfliler.com/plastigi-hayatimizdan-cikarmanin-8-yolu/ Simon, S. (1996). Gender in translation: Cultural identity and the politics of transmission. London: Routledge. Sirman, N. (1989). Feminism in Turkey: A short history. New Perspectives on Turkey, 3, 1-34. doi:10.15184/s0896634600000704 Snell-Hornby, M. (1990). Linguistic transcoding or cultural transfer? A critique of translation theory in Germany. In S. Bassnett, & A. Lefevere (Eds.). Translation, history, and culture (pp. 79–86). London: Pinter. Taneri-Uluköse, G. (2013). Fatma Aliye: Bir biyografi [Fatma Aliye: A biography]. İstanbul: Cinius Yayınları. Taş, S. (2018). Kadın çevirmenlerin çeviri grupları ve kolektif çeviri çalışmaları aracılığıyla Türkçede feminist kadın yazarlar ve eserleri [Feminist authors and their works in Turkish through the collective translations of women translator groups]. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 8 (16), 108-124. https://doi.org/10.33207/trkede.493533 Tekeli, Ş. (1998). Birinci ve ikinci dalga feminist hareketlerin karşılaştırmalı incelemesi üzerine bir deneme [An essay on the comparative analysis of the first and second wave feminist movements]. In A. B. Hacımirzaoğlu (Ed.). 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler (pp. 337-346). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. Tekeli, Ş. (1995). Women in Turkey in the 1980s. In Ş. Tekeli (Ed.). Women in modern turkish society: A reader (pp. 1-21). London: Zed Books. von Flotow, L. (2006). Feminism in translation: the Canadian factor. Quaderns: Revista de traducció, (13), 0011–0020. von Flotow, L. (1997). Translation and gender: Translating in the ‘era of feminism’. Manchester: St Jerome. von Flotow, L. (1991). Feminist translation: contexts, practices and theories. TTR: Traduction, Terminologie, Rédaction, 4(2), 69–84. doi: https://doi.org/10.7202/037094ar Yüksel, M. (2003). Diversifying feminism in Turkey in the 1990s. (Master’s thesis). Retrieved from https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp.